Phổ điểm các môn thi THPT, chỉ là \"một nửa sự thật\"

>> Điểm thi tốt nghiệp 2015 >> Điểm thi đại học 2015

Một chuyên gia hàng đầu về đo lường và đánh giá trong giáo dục cho biết, phổ điểm các môn thi THPT quốc gia mà Bộ Giáo dục và Đào tạo vừa công bố khó có thể gọi là "phổ điểm", bởi mỗi môn chỉ thống kê 1/2 số thí sinh, sai về mặt thống kê phổ điểm của toán học. Đơn cử môn Toán có 947.028 thí sinh dự thi nhưng theo thống kê trên đồ thị phổ điểm chỉ có 499.941 thí sinh; môn Vật lý có hơn 463.000 thí sinh đến làm bài thi nhưng đồ thị chỉ thể hiện kết quả của hơn 92.600 em.

"Phổ điểm giúp xã hội giám sát được chất lượng giáo dục, giúp học sinh biết được vị trí của mình, từ đó chọn được trường phù hợp để nộp hồ sơ xét tuyển. Tuy nhiên, với cách làm phổ điểm như thế này, khó mà đạt được hai mục tiêu trên", vị chuyên gia nói.

Phổ điểm các môn thi THPT, chỉ là "một nửa sự thật"

Phổ điểm môn Vật lý có các dải điểm cách nhau 1 điểm.

Đồ thị chưa thể hiện hết số lượng thí sinh bị điểm liệt

Đồ thị không có thống kê số thí sinh được 0,25 và 0,75 điểm, nên con số thực tế bị điểm liệt cao hơn nhiều so với con số hiển thị. Ví dụ môn Toán, đồ thị chỉ cho thấy có khoảng 20.000 thí sinh từ 0 đến 1 điểm. Nhưng nếu tính cả số thí sinh được 0,25 và 0,75 thì lớn hơn nhiều.

Đồ thị cũng hoàn toàn không đạt được mục đích như Bộ Giáo dục công bố là phục vụ thí sinh đăng ký tuyển sinh đại học, cao đẳng. Theo cách tính điểm trong barem chấm thi, giáo viên phải chấm sát đến 0,25 điểm và tổng điểm của thí sinh sẽ không được làm tròn. Tuy nhiên, đồ thị Bộ công bố thì lại thể hiện các dải điểm cách nhau 0,5 điểm.

Như vậy, thí sinh sẽ không biết được có bao nhiêu người hơn mình 0,25 điểm mỗi môn. Khi tính tổng ba môn tổ hợp để xét tuyển vào đại học thì tổng điểm của thí sinh ở hai dải điểm liền nhau cách nhau 0,75 điểm, trong khi xét tuyển vào đại học, cách nhau 0,5 điểm đã là một vấn đề lớn.

Đặc biệt, ba môn Lý, Hoá, Sinh, Bộ Giáo dục không làm đồ thị phổ điểm đến 0,5 điểm như các môn khác mà dải điểm lại cách nhau tận 1 điểm. Như vậy, khi tích hợp điểm ba môn, thí sinh chỉ biết được số lượng thí sinh nhiều hơn 3 điểm, số lượng thí sinh bằng điểm, mà hoàn toàn không biết số thí sinh hơn 0,5 - 1 - 2 điểm vì không được thể hiện trong đồ thị. Như vậy sẽ rất khó cho các em cân nhắc chọn trường.

Phổ điểm đẹp nhất là môn Địa, xấu nhất là Ngoại ngữ

Theo các phổ điểm đã công bố, môn có phổ điểm tốt nhất là Địa lý với đường phân bố gần với đường chuẩn. Dựa vào đồ thị có thể thấy đề thi môn Địa đã làm tốt nhiệm vụ phân loại được thí sinh, từ đó giúp các trường dễ dàng lựa chọn thí sinh phù hợp.

Ngược lại, đồ thị môn Ngoại ngữ quá tệ khi tất cả đều lệch trái. Tức là, số thí sinh có điểm trội nhất là ở mức 2,5 điểm. Điều này chứng tỏ đề thi không đáp ứng được yêu cầu. Với mục tiêu hai trong một, vừa dành cho thí sinh tốt nghiệp, vừa dành cho thí sinh xét tuyển vào đại học, đề thi có 60% kiến thức cơ bản. Như vậy, nếu đồ thị có lệch thì sẽ lệch ở điểm 5 chứ không phải 2,5.

"Điều này chứng tỏ đề rất khó với các thí sinh, dẫn tới nhiều em có thể bị trượt tốt nghiệp vì môn Ngoại ngữ. Còn nếu trường hợp đề tốt, thì trình độ Ngoại ngữ của học sinh Việt Nam quá kém, cần xem lại quá trình dạy và học", chuyên gia đo lường nhận định.

Đồ thị phổ điểm môn Toán.

Phổ điểm cho thấy đề Toán có vấn đề về tính phân loại

Theo phổ điểm, đề Toán khoảng 277.000 thí sinh từ 5 điểm trở xuống, trong đó có khoảng 20.000 em bị điểm liệt (chưa tính thí sinh được 0,25 và 0,75 điểm). Nhìn vào đồ thị có thể thấy khoảng bên trái có thể đáp ứng yêu cầu tốt nghiệp dễ, nhưng khoảng bên phải phân biệt rất khó. Hai câu được đánh giá để tạo ra sự phân hóa thí sinh từ 8 đến 10 điểm có thể nói chưa sát năng lực người học. Bởi thực tế số điểm 9 lại nhiều hơn so với 8,5 (8.152 em điểm 9 trong khi chỉ có 3.775 em được điểm 8,5). Như vậy tính phân loại ở top trên chưa đảm bảo.

Với lượng điểm trên phân bố đồ thị, từ điểm 6,5 đến 7,5 thì độ dốc của đồ thị rất cao, từ trên gần như kéo thẳng đứng xuống chứng tỏ đề thi không đánh giá được học sinh trung bình khá. Vì vậy, đại học tốp trung khó khăn trong việc đưa ra điểm trúng tuyển để cho đủ chỉ tiêu. Ví dụ chỉ tiêu 5.000 lấy 20 điểm thì thừa, lấy 20,5 thì thiếu vì độ phân biệt ở hai nhóm thí sinh này không cao.

Để giải quyết được vấn đề này, các trường cần có thêm tiêu chí phụ để xét tuyển những thí sinh có điểm bằng nhau, đến khi thực hiện sẽ gặp khó. Còn các trường top trên thì dễ dàng hơn vì số từ điểm 8 trở lên đã được phân loại.

Cách đọc đồ thị phổ điểm để cân nhắc chọn trường

Thí sinh muốn nộp hồ sơ xét tuyển vào đại học phải xét tổ hợp ba môn theo quy định của trường. Muốn biết số lượng thí sinh bằng hoặc hơn điểm mình thì phải nhìn trên 3 môn định xét, xem lượng thí sinh có tổng điểm 3 môn như mình là bao nhiêu, hoặc phổ điểm cao số lượng thí sinh đạt được thế nào.

Trên cơ sở đó biết được vị trí của mình trên tổng số thí sinh cả nước, tính tổng chỉ tiêu các trường top cao thì cân nhắc chọn trường theo ngành nghề yêu thích. Ví dụ, nếu các trường top đầu lấy tổng chỉ tiêu là 50.000, nếu như thí sinh có tổng điểm nằm ngoài 50.000 này thì khó lòng đỗ, tất nhiên có thể tuỳ ngành, nhưng khả năng đỗ không cao thì thí sinh nên lựa chọn các trường top giữa có đào tạo ngành mình thích.

PGS Văn Như Cương: \'Tỷ lệ gần 92% tốt nghiệp chưa phản ánh thực chất\'

Nhiều chuyên gia giáo dục đánh giá dù tỷ lệ thí sinh đỗ tốt nghiệp THPT năm nay giảm hơn các năm trước nhưng vẫn còn khá cao, đặc biệt là với thí sinh thi ở cụm do các Sở Giáo dục và Đào tạo chủ trì.

Trao đổi với VnExpress, PGS Văn Như Cương, Chủ tịch Hội đồng quản trị trường Lương Thế Vinh (Hà Nội), đánh giá nhìn chung năm nay kỳ thi có 38 cụm do các đại học chủ trì nên đã nghiêm ngặt hơn, chỉ các cụm địa phương vẫn tổ chức như những năm trước. "Nhưng tỷ lệ 91,58% tốt nghiệp đã thực sự chính xác chưa thì phải tỉnh táo xem xét lại”, PGS Cương nói.

Thầy Cương cho rằng tỷ lệ 84,45% đỗ tốt nghiệp ở cụm thi do Sở Giáo dục chủ trì là quá cao. "Tôi đánh giá các em này chỉ đỗ 50% mới chính xác. Trên thực tế, nhiều học sinh đã phản án với tôi rằng, việc coi thi ở các Sở rất dễ, phao trắng trường thi”, thầy Cương nói.

Chuyên gia này cũng nhận định việc Bộ Giáo dục nói tỷ lệ đỗ tốt nghiệp của các cụm thi do Sở chủ trì thấp hơn cụm thi do các trường đại học minh chứng cho việc coi thi ở địa phương đã nghiêm túc là không chính xác. Bởi lẽ, các học sinh thi ở cụm địa phương chỉ với mục tiêu xét tốt nghiệp, chủ yếu là học lực yếu, kém nên chắc chắn số lượng trượt cao hơn.

Hiệu trưởng THPT Anhxtanh Hà Nội Đào Tuấn Đạt cũng nhận định, tỷ lệ tốt nghiệp giảm chỉ chứng tỏ được rằng việc coi thi nghiêm hơn so với những năm trước. Còn thực sự đã nghiêm túc 100% chưa thì không thể có câu trả lời xác đáng, bởi lẽ 50% điểm xét tốt nghiệp là điểm trung bình các môn học của lớp 12. Bộ không công bố điểm trung bình lớp 12 thì không thể có dữ liệu phân tích.

Thầy Đạt cho rằng, nhìn vào phân bố điểm thi sẽ thấy được tỷ lệ tốt nghiệp có thực chất hay không. Đề thi có 6 điểm với yêu cầu về kiến thức và kỹ năng ở mức độ đơn giản. Học sinh sức học trung bình yếu có thể vượt qua những câu hỏi này và phải được ít nhất 5 điểm. Ví dụ Toán là môn học sinh đầu tư nhiều công sức nhất, nhưng thấy tỷ lệ lớn các em không được 5 điểm.

GS Trần Xuân Nhĩ, nguyên Thứ trưởng Giáo dục và Đào tạo cho rằng, không thể dựa vào tỷ lệ đỗ tốt nghiệp ở cụm địa phương thấp hơn cụm quốc gia mà khẳng định công tác coi thi đã nghiêm túc. Học sinh thi ở cụm địa phương chủ yếu là các em học kém nên kết quả sẽ thấp hơn thí sinh có mong muốn xét vào đại học. 91,58% đỗ tốt nghiệp THPT là tỷ lệ còn cao, chưa phản ánh hết được thực chất việc học của học sinh. “Đó là các em chỉ phải thi 4 môn. Nếu thi nhiều môn hơn, chắc chắn con số này sẽ thấp hơn nữa”, ông Nhĩ nói.

Nhìn vào bảng phổ điểm thi THPT quốc gia, GS Nhĩ đặc biệt trăn trở với điểm Ngoại ngữ nhiều thí sinh còn kém quá. Với trình độ như vậy, việc hội nhập với quốc tế của Việt Nam sẽ khó khăn. Nguyên Thứ trưởng Giáo dục cho rằng, nên thay đổi các quy định không cho trẻ mẫu giáo học ngoại ngữ, chỉ dạy học từ năm lớp 3. "Điều này chưa hợp lý bởi trẻ nhỏ dễ tiếp thu ngôn ngữ nhất. Học sinh ở Singapore vào tiểu học là đã biết 1.000-2.000 từ tiếng Anh rồi", ông nói.

Kỳ thi THPT quốc gia diễn ra vào thời điểm nắng nóng gay gắt, trong lúc con làm bài, nhiều phụ huynh vật vạ vỉa hè chờ đợi. Ảnh: Giang Huy.

Nhận xét chung về kỳ thi THPT quốc gia, Hiệu trưởng Đào Tuấn Đạt cho rằng Bộ Giáo dục đã lúng túng trong việc công bố điểm. Dù mỗi trường cấp 3 được cung cấp một phần mềm, toàn bộ dữ liệu của học sinh trước khi thi đã được nhập vào phần mềm này và chuyển tới Sở và Bộ. Khi có kết quả, các trường chỉ cần mở phần mềm này ra là có thể biết được kết quả của trường. Tuy nhiên, cho đến sáng 24/7, sau khi Bộ công bố kết quả tốt nghiệp thì các trường vẫn hoàn toàn không biết thông tin đầu ra, bởi dữ liệu vẫn hoàn toàn trống trơn.

Chủ tịch Hội đồng quản trị trường Lương Thế Vinh, PGS Văn Như Cương cho rằng, đã nảy sinh nhiều bất cập từ khâu tổ chức, phân loại cụm thi đến chấm thi, độc quyền điểm. Tính minh bạch của các con số tốt nghiệp mà Bộ Giáo dục công bố cũng cần xem xét. Bởi đến nay trường Lương Thế Vinh và nhiều trường khác hoàn toàn không xem được kết quả thi của học sinh trường mình. Các thí sinh cũng khó biết điểm của những người khác do công tác tra cứu khó khăn.

Việc phân loại điểm thi để nhận thí sinh vào của các trường đại học cũng bị khó khăn bởi cách ra đề phục vụ 2 mục tiêu. "Cùng là 6 điểm nhưng các trường đại học đâu biết có bao nhiêu % trong số đó là kiến thức cơ bản học sinh làm được, bao nhiêu % là nâng cao. Có em chỉ đạt 5 điểm nhưng 3 điểm cơ bản, 2 nâng cao thì lại là rất quý. Điểm thi mà không phân loại được như thế, liệu các trường có tuyển đúng được học sinh", PGS Văn Như Cương đặt câu hỏi.

Chuyên gia giáo dục này nhìn nhận, những lúng túng hiện tại của kỳ thi mới là bước nhỏ. Từ bây giờ, công việc xét tuyển của các thí sinh, trường đại học mới thực sự là mớ "bòng bong". Các thí sinh đạt điểm thuộc tốp giữa tầm 17-21 có nguy cơ trượt đại học lớn bởi bối rối trong chọn trường. Ngoài ra, các em sẽ phải quay "như chong chóng" để theo dõi thông báo thí sinh đỗ trên các trường nhằm kịp thời gửi hồ sơ sang nơi khác, phải vận dụng hết mối quan hệ, tính toán chiến lược để có khả năng đỗ đại học cao.

"Trước đây các em thi xong thì được nghỉ xả hơi. Giờ vất vả thi xong tiếp tục trải qua cuộc chạy đua còn cam go, khắc nghiệt hơn nữa", PGS Văn Như Cương nói.

Nguyên Thứ trưởng Nhĩ nhận định, cách tổ chức kỳ thi 2 trong 1 như vừa qua là không cần thiết, gây vất vả cho toàn xã hội và chính Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng bị lúng túng trước nhiều vấn đề. Ông Nhĩ đề nghị tách các mục tiêu, giao quyền tự chủ tuyển sinh cho các đại học để họ chọn được đúng sinh viên vào từng ngành phù hợp. Bộ Giáo dục chỉ nên chú trọng vào kỳ thi tốt nghiệp THPT nhưng ở mức ra đề thi chung để tiêu chí đánh giá được đồng bộ. Khâu tổ chức nên giao cho các địa phương và có sự tin tưởng ở họ.

"Không nên bỏ kỳ thi tốt nghiệp THPT mà nên bỏ cách thi nặng nề như các năm vừa qua. Bộ Giáo dục nên giao quyền tổ chức cho các Sở còn Bộ chỉ tham gia ở khâu ra đề. Các Sở đã mất công đào tạo học sinh suốt 12 năm mà không giao cho họ quyền đánh giá tốt nghiệp là không có sự tin tưởng. Làm điều gì mà không có niềm tin ở cấp cơ sở thì cũng khó thành", GS Nhĩ phân tích.

Chuyên gia giáo dục này cũng cho rằng, cách thi chỉ có 3 môn chính, một môn tự chọn sẽ làm học sinh học lệch nhiều. Ông thiên về phương thức thi như Đại học quốc gia, làm một bài thi đánh giá năng lực chung cho tất cả môn để thúc đẩy sự học toàn diện. Đồng thời việc thi chỉ trong một ngày tiết kiệm được thời gian, công sức của cả thí sinh, người nhà so với thi THPT ròng rã 4 ngày vừa qua.

Tối 23/7, Bộ Giáo dục công bố công bố tỷ lệ tốt nghiệp THPT năm 2015. Theo đó tỷ lệ đỗ của khối THPT đạt 93,42%, khối giáo dục thường xuyên đạt 70,08%, bình quân chung là 91,58%. Tỷ lệ tốt nghiệp của các thí sinh dự thi tại cụm thi do trường đại học chủ trì là 94,74%, cụm do các Sở Giáo dục chủ trì là 84,45%. Như vậy trong tổng số 816.830 thí sinh dự thi lấy kết quả để xét tốt nghiệp THPT có đến hơn 68.700 em bị trượt.