Có lẽ cha mẹ chưa biết, một số hành vi thường ngày của chính mình sẽ vô tình khiến con trở nên ích kỷ. Vậy đâu là những cách dạy con sai lầm để thay đổi?
1. Cách dạy sai lầm khiến trẻ trở nên ích kỷ
1.1. Luôn nói "Có" với con
Nghiên cứu về liên kết gene với hành vi ích kỷ ở trẻ em, đăng trên tạp chí Science Daily năm 2013, chỉ ra những đứa trẻ được cha mẹ nuông chiều khi lớn sẽ chỉ quan tâm đến bản thân. Trẻ ít thể hiện sự đồng cảm, có cách cư xử không đúng mực với những người khác và thiếu đạo đức làm việc.
Để dạy con về lòng trắc ẩn, biết bao dung, phụ huynh phải học cách nói "không": Không dọn dẹp hộ con, không đồng ý mua những thứ con thích, và con không được nói chuyện theo cách đó.
Ngoài ra, cha mẹ cần chỉ ra hậu quá cho những hành động không đúng chuẩn mực, giúp trẻ nhìn nhận tình huống từ nhiều góc độ khác nhau.
1.2. Không tìm cơ hội chỉ dạy con
Nhiều phụ huynh cho rằng trẻ còn nhỏ, không quan tâm đến mọi thứ xung quanh, nhưng sự thật thì ngược lại. Trẻ em có kỹ năng quan sát rất tốt, chúng dễ dàng học theo và nhận biết biểu cảm của người lớn để điều chỉnh hành vi.
Theo chuyên gia, cha mẹ cần tạo ra nhiều tình huống giúp con đặt mình vào vị trí của người khác để biết đồng cảm và chia sẻ. Ví dụ, nếu muốn anh em giúp đỡ và quan tâm nhau, trong lúc cùng con làm bánh, phụ huynh có thể cho con chọn loại nhân yêu thích và nghĩ cho sở thích của anh trai.
1.3. Không dạy con về sự đồng cảm, lòng trắc ẩn
Khi trẻ lên 8 tuổi, chúng có thể hiểu cảm xúc của một người không chỉ dựa vào những thứ đang diễn ra, mà còn tác động của ngoại cảnh. Đó là lý do ngoài thông tin, tin tức trên truyền hình, mạng xã hội hoặc truyền tai, phụ huynh nên trò chuyện với con mỗi ngày, để chúng hiểu rõ bản chất vấn đề, phân định đúng, sai.
Tận dụng lúc con đang hoàn thiện về tâm lý để giúp trẻ biết quan tâm, hỗ trợ và biết đứng lên bảo vệ người khác thay vì thờ ơ với mọi việc, là điều phụ huynh nên làm.
1.4. Đáp ứng mọi yêu cầu nhưng không dạy lòng biết ơn
Làm việc vì những thứ được nhận hoặc là một phần của gia đình là cách quan trọng để giúp trẻ nhận thức rõ tầm quan trọng của việc phải giúp đỡ người khác.
Ngoài dạy trẻ học cách bày tỏ sự biết ơn khi nhận sự giúp đỡ, phụ huynh nên thường xuyên đặt câu hỏi, tình huống giả định xoay quanh lòng tốt, để hình thành thói quen trong trẻ.
1.5. Không cho con làm việc thiện nguyện
Hoạt động tình nguyện giúp những mảnh đời khác biệt có cơ hội được gắn kết. Lòng nhân ái trong một cộng đồng dễ dàng giúp con người xích lại gần nhau và cố gắng hiểu trải nghiệm của đối phương. Điều này giúp trẻ dễ dàng mở rộng trái tim, sẵn sàng giúp đỡ những người xung quanh và không quan tâm nhận lại.
Cách dạy sai lầm nào khiến con trở nên ích kỉ?
2. Làm sao để dạy trẻ bỏ tính ích kỷ, thiếu tôn trọng
2.1. Đánh giá mức độ ích kỷ của trẻ
Một bước quan trọng trong việc chấm dứt thái độ ích kỷ của trẻ em chỉ đơn giản là không được chịu đựng nó. Bạn nói đúng: nó sẽ không dễ dàng, đặc biệt, nếu con bạn đã quen với việc mọi ý thích của mình được phục vụ trong một thời gian dài. Nhưng nếu bạn thực sự nghiêm túc trong việc thay đổi thái độ này, bạn phải giữ vững lập trường và kiên định.
Bắt đầu bằng cách đặt ra rõ ràng những kỳ vọng về thái độ mới của bạn: “Trong nhà này, con luôn phải quan tâm đến người khác.” Sau đó, hãy lớn tiếng nói rõ sự phản đối của bạn mỗi khi con bạn hành động ích kỷ. Hãy nhớ nêu rõ lý do tại sao hành vi của họ là sai và nếu thái độ ích kỷ vẫn tiếp tục, hãy xem xét việc áp dụng hậu quả.
2.2. Nuôi dưỡng sự đồng cảm trong trẻ
Những đứa trẻ có lòng đồng cảm có thể hiểu người khác đến từ đâu vì chúng có thể đặt mình vào vị trí của họ và cảm nhận cảm giác của họ. Và bởi vì họ có thể “có chung cảm xúc với” người khác, họ rộng lượng hơn, không ích kỷ và quan tâm hơn. Vì vậy, hãy nuôi dưỡng sự đồng cảm của trẻ để giúp trẻ nhìn xa hơn chính mình và đặt mình vào quan điểm của người khác.
2.2.1. Chỉ ra cảm xúc của người khác.
Chỉ ra nét mặt, tư thế và cách cư xử của những người ở các trạng thái cảm xúc khác nhau cũng như tình trạng khó khăn của họ sẽ giúp trẻ biết hướng vào cảm xúc của người khác.
Khi có dịp, hãy giải thích mối quan tâm của bạn và manh mối nào giúp bạn đánh giá cảm giác của mình: “Con có để ý thấy khuôn mặt của Kelly khi chơi hôm nay không? Mẹ cảm thấy em ấy có vẻ lo lắng về điều gì đó. Có lẽ con nên nói chuyện với em để xem em có ổn không .”
2.2.2. Hình dung cảm xúc của ai đó.
Giúp con bạn hình dung cảm giác của người khác về một tình huống đặc biệt nào đó. “Hãy tưởng tượng con là một sinh viên mới và con đang bước vào một ngôi trường hoàn toàn mới và không quen biết ai. Con sẽ cảm thấy thế nào?”
Tìm kiếm những tình huống hàng ngày có thể nuôi dưỡng sự đồng cảm. Câu hỏi “Con cảm thấy thế nào?” và “Người kia cảm thấy thế nào?” giúp trẻ hiểu được cảm xúc và nhu cầu của người khác.
2.3. Đặt giới hạn
Một lý do khiến trẻ em trở nên ích kỷ là vì chúng đã quen với cách của chúng. Đặt giới hạn rõ ràng và sau đó bám chặt vào đó như dính keo. Đừng nhượng bộ những lời than vãn, bĩu môi, giận dỗi và những lời nhắc nhở đầy tội lỗi “Ba mẹ là bậc bố mẹ tồi tệ nhất trên thế giới!” Điều này có thể khó nếu bạn nghĩ rằng vai trò chính của bạn là trở thành người bạn tốt nhất của con bạn.
Hãy suy nghĩ lại. Hãy xem bản thân như một người lớn bạn sẽ thấy rằng hàng trăm nghiên cứu về sự phát triển của trẻ em đã kết luận những đứa trẻ có cha mẹ đặt kỳ vọng rõ ràng vào hành vi của chúng sẽ trở nên ít ích kỷ hơn.
Bạn có thể phải có một cuộc nói chuyện nghiêm túc với những người chăm sóc khác của con bạn, những người đã nuông chiều chúng quá mức. Hãy để những người như vậy biết rõ ràng rằng bạn đang nghiêm túc trong việc kiềm chế thái độ ích kỷ của con bạn đối với xung quanh và họ phải sự hợp tác cùng làm với bạn.
2.4. Tăng cường lòng vị tha
Những bậc cha mẹ nuôi dạy những đứa trẻ vị tha, chu đáo không phải ngẫu nhiên làm được như vậy. Họ cố ý đảm bảo rằng con cái họ nhận thức được quyền, cảm xúc và nhu cầu của người khác. Điều này có nghĩa là bạn cần phải chống lại xu hướng cố gắng làm cho con bạn cảm thấy như cả thế giới xoay quanh anh ấy. Bạn sẽ hài lòng hơn nhiều với kết quả: một đứa trẻ ân cần, chu đáo hơn.
Tất nhiên, một trong những cách nhanh nhất để tăng lòng vị tha là “dụ” con bạn thực hiện những hành vi ân cần và không ích kỷ. Luôn nhớ mô tả hành động để con bạn hiểu rõ ràng đức tính và chỉ ra tác động của nó đối với người nhận. Làm như vậy cũng sẽ giúp con bạn có nhiều khả năng lặp lại hành động hào phóng tương tự vào lần khác.
3. Chia sẻ của chuyên gia
Chia sẻ về vấn đề này, TS xã hội học Phạm Thị Thúy - giảng viên học viện hành chính quốc gia TP.HCM - cho biết, có nhiều khía cạnh trong vấn đề sa ngã của giới trẻ.
Nhưng để nhận thức được bản thân đang dần khó chống lại các cám dỗ, ảnh hưởng đến việc hình thành nhân cách để làm một người tốt, có ích cho xã hội, đặc biệt để trở thành một cán bộ nhà nước hay muốn tiến thân con đường chính trị, các bạn cần lưu ý đến 2 dấu hiệu sa ngã: khi bản thân chỉ nghĩ đến lợi ích cá nhân, không quan tâm đến người khác sẽ bị tổn hại như thế nào; thứ hai là bắt đầu có những hành động bất chấp lợi ích của người khác mà chỉ vì lợi ích cá nhân và bằng mọi cách đạt được mục đích.
Lúc này con người cần phải thay đổi, bắt đầu từ việc thắng được những cám dỗ dù rất nhỏ mới mong thắng được những cám dỗ lớn hơn. Đặc biệt, ai cũng có lòng tham, và dễ phạm ở điểm yếu này.
Đây là bài toán dài hạn, cần được định hướng giáo dục từ nhỏ, ngay trong chính gia đình. Ban đầu, một đứa trẻ được giáo dục từ sự nêu gương của bố mẹ, người lớn xung quanh và môi trường trường học.
Việc bố mẹ giáo dục ý thức cho con sẽ giúp trẻ nhận thức được phải biết quan tâm đến chính mình trước, từ đó sẽ cảm nhận được việc quan tâm người khác như thế nào.
Bố mẹ ứng xử với con bằng sự tôn trọng sẽ giúp trẻ tự tin hơn. Trẻ lớn lên sẽ học được bài học tôn trọng mọi người xung quanh. Nếu cho rằng nghiêm khắc, áp đặt, khắt khe sẽ khiến trẻ vào khuôn khổ, có thể bố mẹ dễ mắc sai lầm "phản ứng ngược" cho trẻ. Việc bố mẹ mưu cầu sau này trẻ làm người tốt là điều khó thành.
Việc đứa trẻ đối xử với mọi người như thế nào chính là sự phản chiếu cách mà trẻ được đối xử, được giáo dục.
Có nhiều bố mẹ mắc sai lầm, từ nhỏ dạy trẻ coi mình là số một, muốn con phấn đấu giỏi nhất, luôn đứng đầu... Điều đó có thể sẽ hình thành cho trẻ sự ích kỷ, dễ quên đi mối liên hệ của mình với mọi người và môi trường xung quanh - nơi trẻ trưởng thành và thể hiện nhân cách một con người hoàn thiện.
Trẻ hiểu sự kết nối giữa mình với mọi người mọi vật xung quanh trẻ mới hiểu cần tôn trọng và giúp đỡ bảo vệ lẫn nhau để chung sống hòa hợp, không được làm hại nhau.
Khi trẻ càng lớn, trẻ cần càng được trải nghiệm nhiều hơn nữa, được cùng làm việc để thấu hiểu hơn nữa giá trị của bản thân và người khác, từ đó trân trọng bản thân và mọi người xung quanh. Đó là cơ hội cho trẻ học làm người tốt.
> Dạy trẻ cách vệ sinh và tự chăm sóc bản thân đúng cách
> Làm thế nào để dạy trẻ biết quan tâm đến người khác?
Theo Kênh tuyển sinh tổng hợp
