Tuy nhiên, một vấn đề cũng được nhiều người băn khoăn, đó là sự công bằng giữa HS và GV trường ngoài công lập với trường công lập.
Chủ trương xã hội hóa giáo dục - đào tạo với sự ra đời của các trường tư thục, quốc tế đã góp phần tạo cơ hội cho người dân tiếp cận giáo dục, đồng thời tạo ra sự cạnh tranh lành mạnh giữa các trường tư thục chất lượng cao với trường công lập. Cùng với việc đầu tư cho các trường công lập, nhà nước đã thực hiện chính sách hỗ trợ đối với các trường tư thục như ưu đãi về thuế đất, thuế thu nhập và miễn giảm học phí cho HS diện chính sách đang học ở các trường mầm non, phổ thông, dạy nghề và đại học ngoài công lập.
Tuy nhiên, qua phản ánh của các địa phương, HS được hỗ trợ học phí ở các trường ngoài công lập rất ít, chỉ vài phần trăm trong khi rất nhiều HS con nhà nghèo, khó khăn do học lực trung bình không vào trường công phải đóng học phí gấp 10 lần để học trường tư. Hoặc như mới đây ở TP.HCM, qua một hội thảo cho thấy ngân sách nhà nước hỗ trợ cho một HS mầm non là 10 triệu đồng/năm, nhưng HS học các trường mầm non tư thục không được hỗ trợ gì cả, mà đa số là con em công nhân các khu công nghiệp hoặc nhóm phụ huynh nhập cư.
Mặt khác, đối với GV trường ngoài công lập ở các vùng đô thị có thể được trả lương khá cao, song GV những trường tư thục ở các vùng khó khăn, nhất là trường mầm non, lương rất thấp. GV ngoài công lập cũng không được hưởng một số chính sách như hỗ trợ kinh phí đi học tập, đào tạo như GV công lập.
Với những phân tích trên, nếu thực hiện miễn phí hoàn toàn cho HS cấp THCS và mẫu giáo 5 tuổi trường công lập thì những bất cập trên càng gia tăng. Chẳng hạn VN cũng có trường tư chất lượng cao và trường quốc tế thu hút con em một bộ phận người dân thu nhập cao. Tuy nhiên, vẫn có trường tư hiện nay chưa có chất lượng cao và đối tượng HS lại là con em lao động, con của công nhân... không vào trường công được phải vào trường tư, nộp học phí cao nhưng chất lượng giáo dục chưa tương xứng. Đó là điều bất hợp lý và không công bằng. HS trường công lập được học trong môi trường cơ sở vật chất và đội ngũ tốt, học phí thấp, còn nhiều khi con em gia đình nghèo lại phải học trường tư và nộp học phí cao.
Vì vậy, việc miễn học phí cấp THCS hay trẻ mẫu giáo 5 tuổi và tăng lương cho GV cần thực hiện có lộ trình từng bước, song song với việc mở rộng dần và tăng thêm sự hỗ trợ kinh phí cho HS ở các trường tư thục, các chính sách hỗ trợ cho GV ngoài công lập đi học, hỗ trợ một phần bảo hiểm xã hội cũng tương tự đối với GV trường công lập.
Thạc sĩ Hồ Sỹ Anh
(Viện Nghiên cứu giáo dục Trường ĐH Sư phạm TP.HCM)
