>> Giáo dục, đào tạo, tuyển sinh, thông tin tuyển sinh, khoa giáo
Trong số các nhân tố ảnh hưởng tới chất lượng GD, đội ngũ giáo viên đóng vai trò quan trọng. Tuy nhiên, chất lượng một bộ phận đội ngũ giáo viên thời gian qua còn bộc lộ không ít bất cập, chưa đáp ứng được yêu cầu đổi mới phương pháp dạy và học trong tình hình mới. Một trong những nguyên nhân dẫn tới thực trạng này là chất lượng đầu vào và quá trình đào tạo SV sư phạm hiện còn có không ít vấn đề cần được tháo gỡ, khắc phục.
Chưa chú trọng rèn luyện nghiệp vụ sư phạm
Từ hơn 10 năm qua, Nhà nước đã thực hiện chính sách không thu học phí đối với SV các khoa, ngành Sư phạm. Nhưng dường như chính sách ưu đãi này chỉ còn sức hấp dẫn với những SV có hoàn cảnh khó khăn, chứ không còn đủ lực để thu hút những SV có học lực loại giỏi thi vào ngành Sư phạm.
Trong những mùa tuyển sinh gần đây, mặc dầu chỉ tiêu tuyển sinh không nhiều, tỉ lệ chọi không quá gay gắt, nhưng điểm chuẩn của nhiều ngành học sư phạm cũng chỉ ở mức tiệm cận điểm sàn mà Bộ GD&ĐT đề ra. Điều này lại xảy ra đối với các ngành học thuộc khối A, B, vốn là các khối học thường có điểm chuẩn cao hơn các khối C, D.
Bên cạnh chất lượng đầu vào, quá trình đào tạo SV sư phạm hiện cũng có nhiều bất cập. Do là một nghề có nhiều nét đặc thù, người giáo viên giỏi không chỉ cần có năng lực chuyên môn mà còn cần có nghệ thuật sư phạm khéo léo, linh hoạt.
Nâng cao chất lượng đào tạo ngành sư phạm
Tuy nhiên, lâu nay việc giảng dạy trong các trường sư phạm vẫn chú trọng nhiều đến năng lực học tập, chưa quan tâm đúng mức đến việc rèn luyện nghiệp vụ sư phạm.
Trong khi đó, chương trình đào tạo còn mang nặng tính hàn lâm, lí luận về phương pháp dạy học chưa thực sự gắn với thực tiễn. Không ít sinh viên sư phạm hiện nay còn có quan niệm phiến diện rằng: Cứ học giỏi là có thể dạy tốt. Chính vì vậy, việc rèn luyện nghiệp vụ sư phạm có phần bị sao nhãng.
Qua tìm hiểu thực tế các đợt thực tập của SV sư phạm ở một số trường THPT cho thấy, không ít SV có kiến thức chuyên môn khá tốt nhưng lại tỏ ra lúng túng, máy móc trong việc xử lý các tình huống sư phạm cụ thể.
Theo quy định hiện hành, thời gian thực tập của SV sư phạm tại các trường phổ thông thường kéo dài từ 3 - 4 tháng. Khoảng thời gian eo hẹp này là không đủ để SV rèn luyện nghiệp vụ sư phạm, nâng cao khả năng giảng dạy để có thể đáp ứng được yêu cầu thực hành sau khi ra trường.
Cũng do xuất phát từ việc xem nhẹ đào tạo nghiệp vụ sư phạm mà ngay trong các nhà trường, việc sắp xếp đội ngũ giảng viên chuyên giảng dạy về nghiệp vụ, kỹ năng sư phạm cũng còn nhiều hạn chế.
Thực tế trên xuất phát từ quan niệm cho rằng: Giảng dạy về nghiệp vụ, phương pháp sư phạm không phải là một ngành khoa học mà đơn giản chỉ là rèn luyện một số kỹ năng nghề nghiệp, bởi vậy ai cũng có thể dạy được, miễn là có trình độ khoa học cơ bản. Phần lớn đội ngũ giảng viên sư phạm chưa từng dạy qua phổ thông nên còn thiếu kinh nghiệm thực tế.
Trong khi việc dạy và học ở các trường phổ thông muôn màu, muôn vẻ thì SV hầu như không được xem giảng viên giảng mẫu. Giảng viên có thể hướng dẫn về lý thuyết cho SV của mình cách thức dạy một tiết học ở trường phổ thông như thế nào, nhưng nếu yêu cầu giảng viên thực hành giảng mẫu một tiết về một bài học cụ thể trong chương trình cho SV xem thì nhiều người lại không làm được.
Bảo đảm cơ hội việc làm cũng là khâu then chốt
Mỗi năm, cả nước có một số lượng lớn SV sư phạm tốt nghiệp ra trường, trong khi nhu cầu giáo viên ở các cấp học ở nhiều địa phương đã có dấu hiệu bão hòa. Việc tuyển sinh đào tạo khối ngành Sư phạm khá tràn lan như hiện nay đã ảnh hưởng không nhỏ tới cơ hội tìm việc làm của SV sau tốt nghiệp, do tình trạng “cung” vượt quá “cầu”.
Điều này đã tác động tiêu cực tới chất lượng đầu vào của SV sư phạm, khi nhiều học sinh có học lực khá, giỏi không đăng ký dự thi.
Trước thực trạng đó, để nâng cao chất lượng đầu vào và thu hút người tài quan tâm đến ngành Sư phạm, trước hết cần đảm bảo cơ hội tìm việc làm cho SV sau khi tốt nghiệp ra trường, nhất là với những SV có học lực khá, giỏi.
Việc giao chỉ tiêu tuyển sinh ngành Sư phạm hằng năm nhất thiết phải dựa trên nhu cầu thực tế của từng địa phương, đối với từng môn học cụ thể, tránh tình trạng tuyển sinh ồ ạt nhưng SV ra trường thất nghiệp hàng loạt, buộc phải đi làm trái ngành nghề đào tạo như tình trạng phổ biến hiện nay.
Quá trình đổi mới GD hiện nay cũng đặt ra cho các cơ sở đào tạo SV sư phạm yêu cầu phải thay đổi cách thức đào tạo, bồi dưỡng năng lực cho người giáo viên tương lai.
Theo đó, đào tạo SV ngành Sư phạm cần kết hợp đủ cả ba yếu tố, bao gồm: Kiến thức chuyên môn, kỹ năng sư phạm và đạo đức nghề nghiệp. Trong quá trình đào tạo, cần dành thời lượng phù hợp cho việc thực tập của SV, giúp họ có ý thức và khả năng thực hành.
Đồng thời, ưu tiên đào tạo những “kỹ năng mềm” cần thiết như: Khả năng giao tiếp, ứng xử, kỹ năng xử lý linh hoạt từng tình huống sư phạm cụ thể… giúp cho SV sư phạm sau khi ra trường có thể tự tin đảm nhận nhiệm vụ.
Việc không ngừng đổi mới và nâng cao chất lượng đào tạo đối với SV sư phạm sẽ góp phần không nhỏ vào mục tiêu nâng cao chất lượng GD toàn diện, thông qua chất lượng đội ngũ giáo viên.
Đặc biệt, điều này càng có ý nghĩa khi thời gian tới, ngành GD&ĐT bắt tay vào việc thực hiện chiến lược đổi mới căn bản và toàn diện GD&ĐT theo những yêu cầu mà Nghị quyết Trung ương 8 khóa XIII của Ban Chấp hành Trung ương Đảng đã đặt ra cho toàn ngành GD nước nhà.
Hiện tại cả nước có trên 100 cơ sở đào tạo, bồi dưỡng nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục, 14 trường đại học sư phạm, 39 trường cao đẳng sư phạm. Số lượng chỉ tiêu đào tạo sinh viên hệ sư phạm hằng năm lên tới hàng trăm nghìn. Đó là chưa kể những cơ sở được phép cấp chứng chỉ sư phạm cho các học viên chỉ sau thời gian học từ 4 - 6 tháng.
Theo tác giả Bùi Minh Tuấn, GDTĐ
