Đại Học Khoa Học Tự Nhiên – Đại Học Quốc Gia Hà Nội

Trường Đại học Khoa học Tự nhiên thuộc Đại học Quốc gia Hà Nội được thành lập theo Nghị định số 97/CP ngày 10/12/1993 của Chính phủ, trên cơ sở tách Trường Đại học Tổng hợp (ĐHTH) Hà Nội thành Trường Đại học Khoa học Tự nhiên (ĐHKHTN) và Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn (ĐHKHXH & NV)

Trường ĐHKHTN ra đời là sự tiếp nối, kế thừa và phát huy truyền thống hơn 55 năm của Trường ĐHTH Hà Nội - Trường đại học đầu tiên và lớn nhất của đất nước với nhiệm vụ chính trị là đào tạo đội ngũ cán bộ khoa học cơ bản, có đức có tài; tổ chức các hoạt động nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ, phục vụ đắc lực cho công cuộc xây dựng và bảo vệ tổ quốc. Chính từ nơi đây đã đào tạo được nhiều nhân tài, nhiều nhà khoa học ưu tú và danh tiếng cho đất nước.

Trụ sở chính của trường tại số 334 Nguyễn Trãi-Hà Nội.

Những điểm mốc lịch sử quan trọng trong quá trình phát triển của trường là:

• Năm 1904: Trường Đại học Đông Dương
• Năm 1946: Trường Đại học Khoa học
• Năm 1956: Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội
• Năm 1993: Trường Đại học Khoa học Tự nhiên - Đại học Quốc gia Hà Nội.

1. Xây dựng Trường Đại học Khoa học Tự nhiên theo định hướng một đại học nghiên cứu (1995 – 2005)

Với phương châm duy trì sự ổn định để phát triển và phát triển trong ổn định, Đại hội Đảng bộ Trường ĐHKHTN lần thứ Nhất vào tháng 12/1995 đã xác định mục tiêu của giai đoạn 1996 - 2000 là “xây dựng và phát triển Trường Đại học Khoa học Tự nhiên thành một trường khoa học cơ bản và công nghệ có tiềm lực mạnh. Giữ vững và từng bước nâng cao chất lượng đào tạo, nghiên cứu khoa học, trở thành trường đầu đàn trong khối các trường khoa học cơ bản và công nghệ trong cả nước; phục vụ thiết thực, hiệu quả công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa Đất nước và sự nghiệp phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội của thủ đô Hà Nội”.

Vào đầu năm học 1995 - 1996, Trường có 721 cán bộ công nhân viên. Trong số 455 cán bộ giảng dạy có 26 tiến sĩ khoa học và 161 tiến sĩ, 25 giáo sư và 119 phó giáo sư, 89 giảng viên chính, 106 nghiên cứu viên. Chất lượng cao của đội ngũ cán bộ là một thuận lợi cơ bản để trường thực hiện thắng lợi mục tiêu đã đề ra. Mặt khác, trong cơ chế mới, với quyền tự chủ cao của ĐHQGHN và lại được Đảng và Nhà nước quan tâm đầu tư, Trường ĐHKHTN đã có nhiều điều kiện thuận lợi để phát triển.

Ở thời điểm này, cơ cấu tổ chức của Trường gồm có:

• 06 Phòng chức năng: Tổ chức - Tuyên huấn, Đào tạo, Hành chính - Tổng hợp -  Đối ngoại, Tài vụ, Quản trị và Thiết bị, Khoa học và Đào tạo sau đại học.
• 10 Khoa: Khoa Toán - Cơ - Tin học, Khoa Vật lý, Khoa Hóa học, Khoa Sinh học, Khoa Địa chất, Khoa Địa lý, Khoa Khí tượng - Thủy văn - Hải dương học, Khoa Môi trường, Khoa Công nghệ Thông tin, Khoa Công nghệ Điện tử Viễn thông.
• 02 Bộ môn trực thuộc: Bộ môn Ngoại ngữ, Bộ môn Giáo dục thể chất.
• 07 Viện và trung tâm trực thuộc: Viện Điện tử - Tin học, Trung tâm nghiên cứu Vi sinh ứng dụng, Trung tâm Khoáng chất công nghiệp, Trung tâm Hóa dầu, Trung tâm nghiên cứu nấm ăn, Trung tâm ngoại ngữ, Trung tâm thiết bị khoa học.

Quy mô đào tạo gồm có 4149 sinh viên và học sinh các khối THPT Chuyên, 152 nghiên cứu sinh và 425 học viên cao học.

Trường ĐHKHTN bước vào hoạt động trong bối cảnh giáo dục đại học của nước nhà có nhiều biến đổi, đặc biệt là chuyển sang phương thức đào tạo theo hai giai đoạn: giai đoạn giáo dục đại cương và giai đoạn giáo dục chuyên nghiệp. Lãnh đạo nhà trường đã chỉ đạo các đơn vị tập trung xây dựng chương trình, biên soạn giáo trình đáp ứng yêu cầu mới. Chất lượng đào tạo của nhà trường vẫn được giữ vững và từng bước nâng cao. Bên cạnh đó, nhiệm vụ nghiên cứu khoa học vẫn được đẩy mạnh, số lượng đề tài nghiên cứu cơ bản, nghiên cứu ứng dụng tăng theo hằng năm. Một số đề tài có tính liên ngành, liên cơ quan hoặc có sự tham gia của các nhà khoa học nước ngoài đã được hình thành và được triển khai với kết quả tốt.

Trong hơn hai năm hoàn thiện cơ cấu và phát triển trong hệ thống tổ chức mới, Trường ĐHKHTN đã tự khẳng định mình như là một thành viên chủ chốt của ĐHQGHN trong triển khai thực hiện nhiệm vụ xây dựng ĐHQGHN trở thành một trung tâm đào tạo đa ngành, đa lĩnh vực, chất lượng cao.

Nhiệm kỳ Ban giám hiệu do GS.TSKH. Đào Trọng Thi làm Hiệu trưởng kết thúc vào năm 1997. Với sự tín nhiệm cao của cán bộ, viên chức, GS.TSKH. Nguyễn Văn Mậu, Bí thư Đảng ủy, Phó hiệu trưởng Nhà trường đã được Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo bổ nhiệm giữ chức vụ Hiệu trưởng Trường ĐHKHTN nhiệm kỳ 1997 - 2002.

Để phát triển Trường theo định hướng một đại học nghiên cứu, nhà trường đã xây dựng kế hoạch trung hạn với 3 chương trình lớn:

• Chương trình 1: Giữ vững và từng bước nâng cao chất lượng đào tạo
• Chương trình 2: Đẩy mạnh nghiên cứu khoa học và công nghệ
• Chương trình 3: Phát triển, bồi dưỡng và tổ chức đội ngũ cán bộ

Đáp ứng với yêu cầu mới, cơ cấu tổ chức của Trường từng bước được thay đổi như sau:

• Thành lập các phòng chức năng: Phòng Chính trị và Công tác Sinh viên, Phòng đào tạo Sau đại học.
• Giải tán xưởng cơ khí VH-16.
• Tổ chức lại một số trung tâm thành đơn vị nghiên cứu mũi nhọn có khả năng hợp tác quốc tế cao.
• Tổ chức lại một số trung tâm và đặt các trung tâm này dưới sự quản lý của các khoa.
• Năm 1997, thành lập Trung tâm Nghiên cứu Công nghệ Môi trường và Phát triển bền vững.
• Năm 1998, thành lập Khối THPT Chuyên Sinh.
• Năm 1999, thành lập Trung tâm Động lực và Môi trường biển. (nay là Trung tâm Động lực học Thủy khí Môi trường).
• Năm 1999, Khoa Công nghệ Thông tin, Khoa Công nghệ Điện tử Viễn thông, Viện Đào tạo Công nghệ thông tin (Chính là Viện Điện tử - Tin học) được tách ra khỏi Trường ĐHKHTN để tổ chức lại thành Khoa Công nghệ trực thuộc ĐHQGHN. Trung tâm nghiên cứu Vi sinh ứng dụng và Trung tâm nghiên cứu nấm ăn cũng được tổ chức lại thành Trung tâm Công nghệ Sinh học trực thuộc ĐHQGHN. Trung tâm nghiên cứu tài nguyên môi trường thuộc Khoa Sinh học cũng được tách ra thành đơn vị trực thuộc ĐHQGHN.
• Năm 2000, thành lập Trung tâm Nghiên cứu Công nghệ môi trường và Phát triển bền vững.
• Năm 2003, thành lập Trung tâm Nghiên cứu quan trắc và Mô hình hóa Môi trường.
• Năm 2003, thành lập Ban quản lý dự án xây dựng Trường ĐHKHTN và Khoa Sư phạm tại Hòa Lạc (Dự án QGHN07).
• Năm 2005, thành lập Trung tâm tính toán Hiệu năng cao.

Để giải quyết khó khăn về cơ sở vật chất, đặc biệt là nơi làm việc, giảng đường, phòng thí nghiệm đều thiếu thốn và chất lượng xuống cấp nghiêm trọng, Nhà trường đã tích cực, chủ động xây mới thêm nhà T1, T2, T5, nhà chuyên đề ở 334 Nguyễn Trãi và nhà lớp học 4 tầng tại 19 Lê Thánh Tông, nhà lớp học 4 tầng cho các Khối THPT Chuyên tại Ký túc xá Mễ Trì.

Thực hiện nghị quyết của Đảng ủy, định hướng công nghệ trong đào tạo và nghiên cứu khoa học được các đơn vị quan tâm nhiều hơn trong kế hoạch phát triển. Các chương trình đào tạo công nghệ hóa học, công nghệ sinh học và sau này là công nghệ hạt nhân, công nghệ môi trường được triển khai thực hiện. Bên cạnh nghiên cứu cơ bản, các nhà khoa học đã có nhiều nghiên cứu có tính ứng dụng cao.

Trước thực trạng hẫng hụt đội ngũ cán bộ khoa học cơ bản giỏi của Đất nước, năm 1997, Trường ĐHKHTN là đơn vị đầu tiên của cả nước đề xuất và triển khai đề án đào tạo Cử nhân Khoa học Tài năng. Từ đó, mô hình đào tạo cử nhân tài năng, kỹ sư tài năng được nhân rộng trong nhiều trường đại học ở trong nước. Chất lượng đào tạo của chương trình này đã được dư luận trong và ngoài nước đánh giá cao, ngang với các trường đại học tiên tiến của thế giới. Tiên phong trong đào tạo chất lượng cao là truyền thống, là bản sắc văn hóa riêng của Trường ĐHKHTN.

Để nâng cao chất lượng đào tạo, các thầy cô giáo đã đặc biệt quan tâm đến công tác biên soạn giáo trình, bài giảng. Phong trào biên soạn giáo trình được phát động từ năm 1997 đã thu hút được nhiều thầy cô giáo giỏi ở trong và ngoài trường tham gia. Hàng năm trung bình nghiệm thu và xuất bản được 30 - 40 giáo trình in typô.

Từng bước hiện đại hóa thiết bị máy móc phục vụ đào tạo và nghiên cứu khoa học, nhà trường đã xây dựng nhiều dự án để trình ĐHQGHN và các cấp có thẩm quyền phê duyệt. Nhờ có các dự án đầu tư trong các lĩnh vực như: hóa học dầu mỏ, hóa vật liệu, dự án giáo dục đại học, phòng thí nghiệm trọng điểm quốc gia, phân tích môi trường... mà điều kiện nghiên cứu khoa học của Trường được tăng lên đáng kể. Thiết bị nghiên cứu tốt là điều kiện thuận lợi cho hợp tác quốc tế, nâng cao chất lượng nghiên cứu và khả năng công bố kết quả trên các tạp chí khoa học quốc tế có uy tín. Số lượng đề tài nghiên cứu, số kinh phí thu được từ nghiên cứu khoa học, số công trình khoa học được công bố, số hội nghị hội thảo khoa học quốc tế được tổ chức tại Trường đã được tăng rõ rệt hàng năm. Đây là tiền đề quan trọng cho những bứt phá về nghiên cứu khoa học ở giai đoạn tiếp theo.

Chặng đường 10 năm này đã đánh dấu nhiều bước thay đổi quan trọng về chất của nhà trường (cơ sở vật chất, chất lượng đội ngũ, chất lượng nghiên cứu khoa học và tiên phong trong nâng cao chất lượng đào tạo). Với những thành tựu to lớn của quá trình xây dựng đơn vị và phục vụ xã hội, Trường ĐHKHTN đã được Đảng và Nhà nước tặng thưởng các danh hiệu cao quý: “Đơn vị anh hùng lao động trong thời kỳ đổi mới” (năm 2000), “Huân chương Hồ Chí Minh” (năm 2001), Khối THPT Chuyên Toán - Tin được tặng thưởng danh hiệu “đơn vị anh hùng lao động” (năm 2005).

2. Giai đoạn đầu xây dựng Trường Đại học Khoa học Tự nhiên trở thành một Trường đại học nghiên cứu tiên tiến (2006 - 2011)

2.1. Sứ mệnh và mục tiêu phát triển

Mục tiêu phấn đấu của Trường trở thành một đại học nghiên cứu đã được xác định từ những giai đoạn trước. Song trong công cuộc đổi mới giáo dục đại học và hội nhập quốc tế thì mục tiêu này được thể hiện rõ hơn trong các chiến lược phát triển Trường giai đoạn 2007 - 2010 và giai đoạn 2011 - 2020. Sứ mệnh của Trường được xác định trong chiến lược phát triển Trường ĐHKHTN đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030 là “Trường Đại học Khoa học Tự nhiên là trường đại học nghiên cứu thuộc lĩnh vực khoa học cơ bản và ứng dụng. Trường có trách nhiệm sáng tạo, phổ biến và phát triển kiến thức, cung cấp nguồn nhân lực tài năng, chất lượng cao và sản phẩm khoa học công nghệ có giá trị cao cho xã hội, đóng góp tích cực vào sự phát triển khoa học cơ bản của nước nhà”.

Mục tiêu phấn đấu đến năm 2020 của Trường là trở thành trường đại học nghiên cứu tiên tiến ngang tầm với các trường thuộc nhóm 100 trường đại học hàng đầu châu Á.

2.2. Cơ cấu tổ chức

Năm 2008, thực hiện chủ trương của ĐHQGHN về chuyên môn hóa các đơn vị đào tạo, Bộ môn Ngoại ngữ được chuyển về Trường Đại học Ngoại ngữ và Bộ môn Giáo dục thể chất được chuyển về Trung tâm Giáo dục Thể chất và Thể thao trực thuộc ĐHQGHN.

Năm 2008, thực hiện chủ trương của Chính phủ về việc thay đổi chủ đầu tư dự án xây dựng ĐHQGHN sang Bộ Xây dựng; Ban quản lý dự án QGHN07 đã được chuyển về Bộ Xây dựng.

Tháng 4 năm 2009, Hiệu trưởng trường ra quyết thành lập Phòng Thanh tra và Đảm bảo chất lượng.

Năm 2010, với yêu cầu đào tạo toàn diện, tạo sức mạnh liên thông trong đào tạo, bồi dưỡng năng khiếu, 05 Khối THPT Chuyên sát nhập thành Trường THPT Chuyên Khoa học Tự nhiên trên cơ sở quyết định của Ủy ban Nhân dân Thành phố Hà Nội.

2.3. Đào tạo đại học, sau đại học và các hệ đặc biệt

Trường luôn phấn đấu giữ vững và nâng cao chất lượng đào tạo, không chạy theo số lượng, với phương châm đào tạo trình độ cao và chất lượng cao. Trong bối cảnh khó khăn trong tuyển sinh, Trường đã chủ động thực hiện nhiều phương thức quảng bá hình ảnh của Nhà trường với xã hội, giới thiệu vai trò của khoa học cơ bản trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa Đất nước.

Công tác tuyển sinh của nhà trường phát triển theo hướng ngày càng phù hợp hơn với tiêu chí của một trường đại học nghiên cứu. Quy mô đào tạo của Trường hàng năm giữ ổn định sinh viên hệ đại học chính quy, giảm dần sinh viên hệ đại học vừa làm vừa học; tăng quy mô sau đại học nhất là số lượng nghiên cứu sinh.

Trường thuộc số ít đơn vị trong cả nước thực hiện đào tạo sau đại học với tỷ lệ học viên sau đại học lớn hơn 30% tổng số sinh viên đại học chính quy.

Trường đã tích cực thực hiện chủ trương đổi mới giáo dục đại học của Đảng và Nhà nước. Trường đã áp dụng các yếu tố tích cực của phương thức đào tạo tín chỉ; thực hiện đổi mới phương pháp giảng dạy và học tập; đổi mới công tác quản lý đào tạo. Nhà trường đã chuyển đổi toàn bộ khung chương trình đào tạo ở bậc đại học và sau đại học để phù hợp với phương thức đào tạo tín chỉ. Tất cả môn học đã được soạn lại đề cương chi tiết theo quy định của ĐHQGHN. 100% môn học có giáo trình, bài giảng.

Nội dung website của Trường được cải tiến và cổng thông tin đào tạo ngày càng phục vụ tốt hơn công tác giảng dạy và học tập. Mỗi sinh viên đều được cấp địa chỉ email để truy cập thông tin có liên quan đến công tác đào tạo của Trường. Tất cả các môn học đều có từ 2 đến 4 loại điểm đánh giá kết quả học tập của sinh viên. Việc tổ chức thi cuối kỳ được tổ chức chung, nghiêm túc, công bằng, khách quan. Công tác lấy phiếu góp ý của học sinh, sinh viên và học viên cao học về quá trình giảng dạy môn học đã được thực hiện ở hầu hết các môn học.

Nhằm thực hiện đổi mới giáo dục đại học, nâng cao chất lượng đào tạo hướng tới hội nhập trình độ khu vực và quốc tế, nhà trường đã và đang triển khai thực hiện có hiệu quả các dự án đào tạo đặc biệt. Trường đã chủ động xây dựng 8 đề án trình Bộ GD&ĐT (6 đề án vào năm 2005, một đề án năm 2007, một đề án năm 2009). Đến nay Trường đã được Bộ GD&ĐT giao nhiệm vụ triển khai thực hiện 3 đề án (trong tổng số 35 đề án của ngành). Trường đã chủ động tìm các trường đại học có thứ hạng cao trong top 100 trường tốt nhất của thế giới để hợp tác triển khai thực hiện 3 đề án được giao. Trường thực hiện đề án đào tạo ngành Hóa học với đối tác là Trường đại học Illinois at Urbana and Champaign (Mỹ) từ cuối năm 2005; đề án đào tạo ngành Toán học với đối tác là Trường đại học Washington, Seattle (Mỹ) từ cuối năm 2007; đề án đào tạo ngành Khoa học Môi trường với đối tác là Trường đại học Indiana (Mỹ) từ cuối năm 2009.

Để đẩy mạnh tiến độ nâng cao chất lượng đào tạo, Trường ĐHKHTN đã tích cực xây dựng đề án phát triển các ngành và chuyên ngành đạt trình độ quốc tế. Trường cũng là đơn vị duy nhất được ĐHQGHN tin tưởng giao thực hiện nhiều dự án nhất (3 trong tổng số 7 dự án đào tạo trình độ đại học và 2 trong 6 dự án đào tạo trình độ sau đại học). Đối tác mà Trường lựa chọn đều là những trường đại học nổi tiếng có chất lượng cao của thế giới, cụ thể là: Ngành Vật lý với đối tác là Đại học Brown (Mỹ); Ngành Sinh học với đối tác là Đại học Tufts (Mỹ); Ngành Địa chất với đối tác là Đại học Illinois at Urbana and Champaign (Mỹ); Chuyên ngành Hóa hữu cơ đào tạo thạc sĩ và tiến sĩ với đối tác là Đại học Rennes I (Pháp).

Để thực hiện đổi mới giáo dục đại học, nhà trường nhận thức rằng, thực hiện các đề án đào tạo chất lượng cao với đối tác nước ngoài có uy tín là thời cơ và là cơ hội thuận lợi để nhà trường xây dựng các Khoa sớm đạt trình độ khu vực và quốc tế như mục tiêu chiến lược nhà trường đã đề ra. Thông qua thực hiện các đề án này, Nhà trường đã cử được nhiều cán bộ đi trao đổi, thực tập chuyên môn ngắn hạn tại các trường đại học đối tác. Trình độ chuyên môn và tiếng Anh của cán bộ giảng dạy được tăng cường. Giáo trình đào tạo được đổi mới.

Nhà trường tiếp tục thực hiện đào tạo hệ cử nhân khoa học tài năng (CNKHTN). Năm 2007 Trường đã tổng kết 10 năm đào tạo CNKHTN. Kết quả đào tạo CNKHTN và chất lượng cao của nhà trường đã được ĐHQGHN, Bộ GD&ĐT đánh giá cao, góp phần tích cực thực hiện chiến lược phát hiện, bồi dưỡng và đào tạo nhân tài của Đảng. Hệ đào tạo này đã góp phần tích cực vào nâng cao uy tín của Trường ở trong và ngoài nước.

Nhà trường luôn luôn quan tâm đến chất lượng đào tạo sinh viên, giúp họ hình thành một phương pháp học tập độc lập, chủ động và sáng tạo. Hàng năm, sinh viên của Trường đã tích cực tham gia Olympic sinh viên toàn quốc các môn Toán, Cơ học, Vật lý, Hóa học, Tin học và đã đạt được nhiều giải cao. Hàng năm có nhiều sinh viên được chuyển tiếp học sau đại học. Số lượng sinh viên tốt nghiệp tiếp tục học cao học vào khoảng 50%.

Hiện nay Trường có 34 chương trình đào tạo bậc đại học.    

Hệ THPT chuyên của Trường vẫn giữ được truyền thống về chất lượng đào tạo thông qua kết quả thi tuyển sinh đại học và các kỳ thi Olympic quốc gia, quốc tế. Học sinh của Trường luôn nằm trong top 10 các trường THPT của cả nước có kết quả thi tuyển sinh đại học cao nhất. Thực hiện chủ trương đổi mới công tác quản lý hệ THPT Chuyên, năm 2010, Trường THPT chuyên Khoa học Tự nhiên được thành lập trên cơ sở hợp nhất 4 khối THPT Chuyên.

Nhà trường đã đóng góp tích cực vào việc tổ chức thành công Olympic quốc tế môn Toán học (năm 2007) và môn Vật lý (năm 2008) tại Việt Nam. Hàng năm, nhà trường đã tích cực chủ động tổ chức các lớp bồi dưỡng nghiệp vụ chuyên môn vào dịp hè cho các thầy cô giáo ở các trường THPT chuyên trên cả nước.

Hợp tác quốc tế trong đào tạo là thế mạnh của nhà trường. Nhà trường chủ trương đẩy mạnh hợp tác quốc tế trong đào tạo, khuyến khích các đơn vị, các nhà khoa học tìm kiếm các đề tài, dự án hợp tác. Trong 5 năm trở lại đây, nhà trường đã có bước tiến quan trọng trong việc mở ra các dự án phối hợp đào tạo sau đại học. Trường là đơn vị duy nhất trong cả nước thực hiện thành công nhiều dự án trong đề án 322 do Bộ GD & ĐT quản lý, trong đó đã thực hiện:

Đào tạo thạc sĩ, tiến sĩ hợp tác với Đại học Greifswald của Đức; Đào tạo thạc sĩ, tiến sĩ chuyên ngành khoa học và công nghệ nano hợp tác với Viện Khoa học và Công nghệ tiên tiến Nhật Bản (JAIST) của Nhật Bản; Đào tạo thạc sĩ, tiến sĩ chuyên ngành khoa học và công nghệ môi trường với Viện GIST của Hàn Quốc; Đào tạo thạc sĩ chuyên ngành quản lý chất thải và xử lý vùng ô nhiễm với Đại học Kỹ thuật Dresden của Đức; Đào tạo thạc sĩ chuyên ngành Hóa vật liệu hữu cơ với Đại học Toulon (Pháp); Đào tạo thạc sĩ chuyên ngành Công nghệ hạt nhân và Vật lý hạt với Đại học Bordeaux (Pháp); Đào tạo thạc sĩ chuyên ngành Địa chính với Viện ITC của Hà Lan; Đào tạo cử nhân ngành Hoá học với Đại học Toulon của Pháp, do phía Pháp cấp bằng.

Thông qua các dự án hợp tác đã mời được nhiều giáo sư nước ngoài sang giảng dạy, cử được nhiều cán bộ đi học tập hoặc trao đổi ngắn hạn ở các nước đối tác.

Hiện nay, Trường quản lý và tổ chức đào tạo thạc sĩ ở 46 chuyên ngành và đào tạo tiến sĩ ở 55 chuyên ngành.

2.4. Nghiên cứu khoa học và triển khai ứng dụng

Phát huy thế mạnh của một trường đại học khoa học cơ bản hàng đầu của đất nước, Trường ĐHKHTN luôn là một trong những cơ sở đào tạo đại học và sau đại học lớn nhất Việt Nam về các ngành khoa học tự nhiên. Các hướng nghiên cứu tập trung vào 3 hướng chính là nghiên cứu cơ bản cập nhật trình độ quốc tế, nghiên cứu công nghệ định hướng ứng dụng và nghiên cứu triển khai ứng dụng thực tiễn. Nghiên cứu cơ bản là truyền thống, vừ là thế mạnh khẳng định vị thế của trường. Với bề dày lịch sử, đội ngũ cán bộ có trình độ chuyên môn, nghiệp vụ cao, giàu kinh nghiệm, cán bộ Trường ĐHKHTN luôn nhận thức sâu sắc nghiên cứu khoa học là một nhiệm vụ chính trị quan trọng, thúc đẩy quá trình đổi mới phương pháp dạy - học, nâng cao chất lượng đào tạo và trình độ đội ngũ cán bộ, đóng góp vào sự phát triển khoa học - công nghệ và giải quyết các vấn đề thực tiễn phục vụ phát triển kinh tế - xã hội. Bên cạnh trọng trách là đào tạo ra những sản phẩm có hàm lượng tri thức cao, đó là các cử nhân, thạc sĩ, tiến sĩ, các cán bộ của Trường đã chủ trì và tham gia thực hiện nhiều đề tài nghiên cứu khoa học các cấp. Những đề tài này được triển khai và thực hiện phù hợp với hướng ưu tiên của Nhà nước, của ĐHQGHN, của Trường ĐHKHTN hoặc giải quyết nhiệm vụ trọng tâm của ngành, đồng thời góp phần tích cực giải quyết các vấn đề phục vụ sự nghiệp kinh tế - xã hội và bảo vệ môi trường; đặc biệt ưu tiên các đề tài tham gia giải quyết các nhiệm vụ của địa phương đang có yêu cầu trực tiếp các nhà khoa học của ĐHQGHN tham gia giúp đỡ địa phương trong quan hệ hợp tác nghiên cứu khoa học; Nội dung các đề tài đi sâu vào nhiều vấn đề lý thuyết định hướng ứng dụng nhằm từng bước tiếp cận được với trình độ của thế giới trong các lĩnh vực khoa học cơ bản như toán học, vật lý, hóa học, công nghệ sinh học, công nghệ vật liệu mới, các ngành khoa học trái đất, góp phần từng bước rút ngắn khoảng cách về trình độ khoa học giữa Việt Nam với các nước. Với sự tham gia đông đảo lực lượng các nhà khoa học và các cán bộ giảng dạy trong toàn Trường, nghiên cứu cơ bản đã thu được thành tích đáng khích lệ, tăng cả về số lượng, quy mô và chất lượng, nhiều kết quả nghiên cứu có triển vọng ứng dụng, có giá trị khoa học tầm cỡ quốc tế và một số sản phẩm khoa học có giá trị thực tiễn cao. Sản phẩm đề tài góp phần đào tạo đại học và sau đại học, khả năng ứng dụng thực tiễn, đặc biệt là công bố các công trình khoa học thể hiện dưới dạng những bài báo, báo cáo khoa học trên các tạp chí uy tín, các kỷ yếu hội nghị/hội thảo trong nước và quốc tế.

Trong 5 năm vừa qua, Trường ĐHKHTN được cấp kinh phí gần 200 tỷ đồng để thực hiện đề tài các cấp (đề tài trọng điểm cấp Nhà nước, đề tài độc lập cấp Nhà nước, đề tài hợp tác theo Nghị định thư, đề tài/dự án cấp ĐHQGHN, đề tài/dự án hợp tác với các bộ ngành, doanh nghiệp và địa phương, …).

Trường ĐHKHTN chủ động lựa chọn hướng nghiên cứu ưu tiên và rất coi trọng việc xây dựng nhóm nghiên cứu mạnh. Đến nay nhiều nhóm nghiên cứu được hình thành và phát triển theo định hướng đại học nghiên cứu tiên tiến (theo cả hai hướng: đa ngành, tích hợp và chuyên sâu, hướng tới những sản phẩm khoa học công nghệ đỉnh cao, có giá trị ứng dụng cao). Một số nhóm nghiên cứu mạnh đã đạt được những thành tựu đáng tự hào, góp phần tạo dựng uy tín học thuật của Trường ĐHKHTN và của ĐHQGHN.

Trường luôn giữ vững là lá cờ đầu của ĐHQGHN trong hoạt động khoa học công nghệ, được tặng thưởng nhiều bằng khen của Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ GD&ĐT, Bộ Tài nguyên và Môi trường, ĐHQGHN, các tỉnh, thành phố của cả nước. Số lượng các bài báo khoa học được công bố trên các tạp chí khoa học trong nước trung bình là 250 và quốc tế trung bình là 100. Nhiều công trình khoa học của Trường được cấp bằng phát minh, sáng chế và công nhận giải pháp hữu ích. Những thành tựu về nghiên cứu khoa học của đội ngũ cán bộ Trường ĐHKHTN đã được ghi nhận qua những giải thưởng cao quý. Từ năm 2006 đến nay, đã có 16 công trình nghiên cứu khoa học được nhận giải thưởng, bao gồm 1 Giải thưởng Kovalepxkaia; 6 Giải thưởng ĐHQGHN về khoa học - công nghệ (5 năm lần thứ 1); 2 Giải thưởng công trình khoa học tiêu biểu ĐHQGHN - 2007; 3 Giải thưởng công trình khoa học tiêu biểu ĐHQGHN - 2008; 1 Giải thưởng Nhà Khoa học trẻ ĐHQGHN - 2008; 2 Giải thưởng ĐHQGHN về khoa học - công nghệ (5 năm lần thứ 2) và 1 Giải thưởng công trình khoa học tiêu biểu ĐHQGHN - 2010.

Nhà trường khuyến khích các nhà khoa học của Trường tiếp tục duy trì mối quan hệ hợp tác quốc tế với nhiều trường đại học và viện nghiên cứu của các nước. Từ các chương trình hợp tác quốc tế, số lượng cán bộ đi trao đổi, thực tập ngắn hạn và số cán bộ trẻ, học viên sau đại học được gửi đi đào tạo cao học, tiến sĩ ở nước ngoài ngày càng tăng.

Hoạt động nghiên cứu khoa học của sinh viên thường xuyên được duy trì và có kết quả tốt. Hàng năm Trường đều tổ chức hội nghị khoa học của sinh viên. Trường thường xuyên được Bộ trưởng Bộ GD&ĐT tặng bằng khen về công tác nghiên cứu khoa học của sinh viên. Nhiều công trình được chọn gửi đi dự thi cấp Bộ GD&ĐT và cấp ĐHGQHN, trong đó nhiều công trình đạt giải. Trường ĐHKHTN luôn là lá cờ đầu của ĐHQGHN về NCKH của sinh viên.

Bên cạnh nghiên cứu khoa học cơ bản, nhà trường khuyến khích các thầy cô giáo tham gia nghiên cứu khoa học ứng dụng. Một số sản phẩm đề tài có hướng ứng dụng được đánh giá cao tại các Chợ Công nghệ và Thiết bị (Techmart). Năm năm trở lại đây, có 3 công nghệ của Trường được nhận cúp vàng Techmart Việt Nam và 1 công nghệ được nhận cúp vàng Techmart Việt Nam ASEAN + 3.

Trường luôn quan tâm đổi mới nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động khoa học công nghệ, phát huy năng động sáng tạo, quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm cao của tất cả các nhà khoa học, giảng viên, chuyên viên để thu hút và sử dụng hiệu quả các nguồn lực trong và ngoài nước.

Từ năm 2005 trở lại đây, ĐHQGHN đã đầu tư cho Trường nhiều dự án xây dựng các phòng thí nghiệm cho Khoa Hóa học, Khoa Sinh học, Khoa Môi trường, Khoa Vật lý, Khoa Địa chất, Trung tâm nghiên cứu Công nghệ môi trường và Phát triển bền vững. Đây là điều kiện quan trọng giúp Trường nâng cao chất lượng nghiên cứu khoa học và mở rộng hợp tác quốc tế.

2.5. Về xây dựng và phát triển đội ngũ cán bộ

Trường chăm lo xây dựng và phát triển đội ngũ cán bộ giỏi chuyên môn, vững vàng về chính trị. Để đảm bảo chất lượng đội ngũ cán bộ, trường thực hiện tuyển mới vào ngạch giảng viên với những người đã có bằng tiến sĩ; ký hợp đồng có đóng bảo hiểm xã hội với những người có bằng cử nhân hay thạc sĩ có trình độ chuyên môn tốt, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ chính trị của nhà trường.

Bên cạnh đó nhà trường còn tạo cơ chế mời cán bộ khoa học có trình độ cao ở các trường đại học và các viện nghiên cứu về Trường giảng dạy và nghiên cứu. Tạo điều kiện để các nhà giáo nghỉ hưu có trình độ cao tiếp tục cống hiến cho sự nghiệp giáo dục đại học của nhà trường. 

Hàng năm nhà trường cử hơn 200 lượt cán bộ đi học tập, nghiên cứu nâng cao trình độ ở nước ngoài.

Nhằm sớm hội nhập quốc tế về trình độ nghiên cứu khoa học, hàng năm các nhà khoa học của Trường được cử chủ trì và phối hợp tổ chức nhiều hội nghị, hội thảo khoa học quốc tế tại Việt Nam và ở các nước khác. Mặc dù nguồn kinh phí hạn hẹp, nhưng từ năm 2008 đến nay Trường đã có chính sách hỗ trợ kinh phí cho các nhà khoa học đi dự hội thảo quốc tế, thưởng các tác giả có công trình khoa học được công bố ở các tạp chí khoa học quốc tế có uy tín hoặc tác giả có sản phẩm khoa học có giá trị thực tiễn cao.

Công tác quy hoạch và đào tạo bồi dưỡng đội ngũ lãnh đạo từ cấp bộ môn đến cấp trường được thực hiện thường xuyên. Do vậy năng lực và chất lượng đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý của các cấp được đảm bảo.

Việc bình xét thi đua và tặng thưởng các danh hiệu nhà giáo được Trường thực hiện nghiêm túc, có tác động tích cực trong việc động viên khuyến khích nhà giáo. Năm 2008 có 10 Nhà giáo được công nhận danh hiệu Nhà giáo Nhân dân, 31 Nhà giáo được công nhận danh hiệu Nhà giáo Ưu tú; năm 2010 có 12 Nhà giáo được công nhận danh hiệu Nhà giáo nhân dân, 37 Nhà giáo được công nhận Nhà giáo ưu tú.

Chất lượng đội ngũ cán bộ của nhà trường cao nhất cả nước. Tổng số cán bộ công chức đang làm việc tại Trường có 667 người; trong đó có 369 là cán bộ giảng dạy đại học, 39 giáo viên trung học phổ thông chuyên, 18 GS, 100 PGS, 8 TSKH, 229 TS, 195 Thạc sĩ, 3 Nhà giáo Nhân dân, 34 Nhà giáo ưu tú. Trong số đội ngũ cán bộ viên chức của nhà trường, số giảng viên có trình độ sau đại học chiếm 95%, trong đó số có trình độ TS trở lên chiếm 64 %, số có chức danh giáo sư, phó giáo sư chiếm trên 30%.

Về xây dựng cơ sở vật chất, Trường có 3 cơ sở tại Hà Nội: trụ sở chính tại 334 Nguyễn Trãi, cơ sở tại 19 Lê Thánh Tông, cơ sở tại Ký túc xá Mễ Trì với tổng diện tích 2,52 ha. Với những khó khăn về mặt bằng phục vụ cho giảng dạy và nghiên cứu, nhà trường đã dành khoản kinh phí không nhỏ cho việc tu bổ, sửa chữa và đảm bảo giảng đường và phòng thí nghiệm cho sinh viên học tập. Khuôn viên nhà trường đáp ứng yêu cầu xanh - sạch - đẹp. Trường đã được ĐHQGHN đầu tư xây mới nhà T9, T10, nhà thí nghiệm của các dự án máy gia tốc và nhà thí nghiệm của dự án Địa kỹ thuật - Địa Môi trường, dự án khoa học công nghệ nano.

Trong 5 năm trở lại đây, Trường đã được ĐHQGHN đầu tư khá lớn với nhiều trang thiết bị hiện đại và tương đối đồng đều ở các đơn vị; giảng đường và các điều kiện phục vụ giảng dạy và học tập được cải thiện đáng kể; gần 100% giảng đường được trang bị màn chiếu và máy chiếu, có 40 giảng đường chuẩn; Trường có trên 100 phòng thí nghiệm và phòng máy phục vụ giảng dạy, học tập và nghiên cứu khoa học, trong đó có một số phòng thí nghiệm hiện đại, đáp ứng việc nâng cao chất lượng nghiên cứu khoa học và hội nhập quốc tế.

Trải qua 55 năm xây dựng, Trường ĐHKHTN đã có những bước đi vững chắc trên con đường tiến tới đẳng cấp quốc tế. Chất lượng đào tạo và nghiên cứu khoa học luôn là thước đo chất lượng làm việc của cả thầy và trò. Năm 2010, ĐHQGHN là cơ sở đại học đầu tiên và duy nhất của Việt Nam từ trước tới nay có 4 lĩnh vực được xếp vào trong top 200 các trường đại học tốt nhất của Châu Á. Trường ĐHKHTN vui mừng có đóng góp to lớn vào 2 lĩnh vực: Khoa học tự nhiên xếp thứ 146, Sinh học và Khoa học sự sống xếp thứ 171.

Với truyền thống 55 năm, tập thể Nhà trường tin tưởng và quyết tâm thực hiện thành công mục tiêu đưa Trường ĐHKHTN trở thành trường đại học nghiên cứu tiên tiến trong một tương lai không xa.

Thành tích của nhà trường:

• Đơn vị anh hùng lao động trong thời kỳ đổi mới (năm 2000);
• Huân chương Hồ Chí Minh (năm 2001);
• Đơn vị anh hùng lao động cho khối chuyên Toán tin (năm 2005);
• Huân chương độc lập hạng Nhất (năm 2011).

Nguồn: Trường đại Học Khoa Học Tự Nhiên – Đại Học Quốc Gia Hà Nội