Cải cách giáo dục
Với đầu vào sư phạm như hiện nay thì việc đổi mới chương trình, sách giáo khoa (SGK) phổ thông sau năm 2015 - được dự báo "nhìn trước sự không thành công”.
Muốn làm đổi mới cần quan tâm cải thiện chất lượng trường lớp và đời sống giáo viên. (Ảnh: Lê Anh Dũng).
“Trước đây mỗi môn học có một cuốn SGK. Nay có thể đưa ra “môn học tích hợp, nguyên liệu được tập trung để giáo viên và học sinh dễ nắm bắt" - GS Báo nói. Chương trình có thể thiết kế sẵn những chủ đề để thầy trò hoạt động, tập trung khắc phục năng lực học sinh còn yếu kém hay thế giới đang hướng đến.
Tuy nhiên theo giảng viên Đỗ Thị Minh Đức (Trường ĐH Sư phạm Hà Nội) nêu thực tế, các giáo viên đang cực lực đấu tranh để ra khỏi sự tích hợp này. Họ phản ánh cả cô/trò đều khổ. Họ nói chúng tôi chưa “bị tích hợp” là còn hạnh phúc. Tôi rất sợ việc tích hợp”.
"Lâu nay ta vẫn làm đổi mới theo kiểu áp đặt, nhìn sang bên cạnh có cái hay và nghĩ phải làm theo. Giáo viên sẽ thực sự gặp khó khi phải dạy tích hợp mà không được chuẩn bị” - lời bà Đức.
Giáo viên bị bỏ quên
Nguyên Bộ trưởng Bộ GD-ĐT, Chủ tịch Hội cựu giáo Việt Nam GS Phạm Minh Hạc cho rằng: “Thực tế cho thấy, một trong những điều thời gian qua chúng ta làm chưa tốt là chưa tận dụng được sự tham gia của các trường sư phạm vào trong quá trình đổi mới CT, SGK. Trường sư phạm thực chất là cái nôi để đào tạo ra đội ngũ giáo viên phục vụ cho đổi mới. Nếu cái nôi này không tốt, kéo theo tất cả sản phẩm làm ra đều không tốt”.
Theo GS Hạc: “Ở nước ngoài, giáo viên dạy tích hợp đòi hỏi nhiều công sức, cần có sự đầu tư về thời gian. Chẳng hạn muốn minh họa phép tính cho học sinh hiểu, giáo viên phải chuẩn bị nhiều công cụ để minh họa,…”.
Theo TS Lê Đình Thông, giảng viên Trường ĐH Hoa Sen nhận định việc đổi mới lần này sẽ hướng tới dạy tích hợp là dạy theo kiểu tư vấn, theo hướng cá thể hóa nên yêu cầu lớp học có sĩ số thấp. Nhưng hầu như trường học tại nước ta đều nằm trong tình trạng quá tải, từ 40-60 HS/lớp. Chính vì điều này, giáo viên sẽ không đủ thời gian và năng lượng đáp ứng được.
Thạc sĩ Hoàng Trường Giang, phó Trưởng khoa Giáo dục tiểu học (Trường ĐH Sư phạm TP.HCM) phân tích phần lớn đội ngũ giáo viên tiểu học hiện nay ở Việt Nam có tuổi đời và tuổi nghề khá cao, họ thừa kinh nghiệm nhưng chưa quen với dạy học tích hợp.
Phó GĐ Sở GD-ĐT Hải Phòng Nguyễn Xuân Trường cho rằng: “Rút kinh nghiệm trong giai đoạn trước, đổi mới CT, SGK lần này các trường sư phạm phải đi trước một bước tránh tình trạng SV ra trường phải đào tạo lại cho phù hợp với thực tế”.
Phải thay đổi cơ chế hỗ trợ giáo viên
Thực tế “bỏ ngỏ” đổi mới giáo viên cũng được những người soạn thảo để án nhìn nhận. Nói như GS TS Đinh Quang Báo: “Mọi thứ chúng ta làm tốt nhưng với đội ngũ giáo viên với đầu vào như vậy ta đã nhìn trước sự không thành công. Muốn thay đổi phải cải tiến hệ thống đánh giá, tạo cơ chế hỗ trợ cho giáo viên”.
Tuy nhiên theo một thành viên của ban chỉ đạo cho biết lần đổi mới này cần và đã tính ngay đến việc đào tạo, bồi dưỡng GV. Các trường ĐHSP cần và đã bắt tay ngay vào cuộc.
Chẳng hạn sau khi có những định hướng lớn về đổi mới của Đề án, các trường ĐHSP sẽ tiến hành rà soát lại CT đào tạo, bỏ những gì lạc hậu và tổ chức biên soạn, giới thiệu, bổ sung những nội dung chuyên đề, các giáo trình mới vào CT đào tạo ngay trong những năm tới.
Theo Thứ trưởng Bộ GD-ĐT Nguyễn Vinh Hiển: “Bộ đang tích cực làm công tác chuẩn bị. Nhưng phải ổn định mới triển khai. Sau 2015 không có nghĩa là 2015 hoặc 2016 sẽ làm luôn. Có thể sẽ không triển khai đồng loạt mà nơi nào đủ điều kiện sẽ làm trước. Nơi nào chưa đủ điều kiện làm sau.
Phải xây dựng chương trình phù hợp với thực tại nhưng cũng tính đến độ ổn định trong vài năm tiếp theo trong khi phải đảm bảo việc dạy và học, nâng cao dần đội ngũ giáo viên”.
Bộ trưởng Bộ GD-ĐT Phạm Vũ Luận: “Việc thay đổi giữa chương trình cũ và mới, chuyện đào tạo giáo viên còn chưa ăn nhập dẫn tới giáo viên lung túng, ngại thay đổi. Vấn đề dạy học tích hợp là xu thế chung của thế giới mà chung phải theo, nhưng có sự chọn lọc..."
