Đáp án đề thi cao đẳng môn Văn khối C, D năm 2014

ĐỀ THI TUYỂN SINH CAO ĐẲNG NĂM 2014

Môn: NGỮ VĂN; Khối: C, D

Thời gian làm bài: 180 phút, không kể thời gian phát đề

Câu I (2,0 điểm)

Mưa đổ bụi êm êm trên bến vắng,

Đò biếng lười nằm mặc nước sông trôi;

Quán tranh đứng im lìm trong vắng lặng

Bên chòm xoan hoa tím rụng tơi bời.

Ngoài đường đê cỏ non tràn biếc cỏ,

Đàn sáo đen sà xuống mổ vu vơ;

Mấy cánh bướm rập rờn trôi trước gió,

Những trâu bò thong thả cúi ăn mưa.

(Chiều xuân – Anh Thơ, Ngữ văn 11.

Tập hai, NXB Giáo dục Việt Nam, 2013, tr.51)

Đọc đoạn thơ trên và thực hiện các yêu cầu sau:

1. Cảnh xuân trong đoạn thơ được miêu tả bằng những hình ảnh thiên nhiên nổi bật nào? (0,5điểm)

2. Cảnh xuân ở đây nói lên tình cảm gì của tác giả? (0,5 điểm)

3. Chỉ ra các từ láy được sử dụng trong đoạn thơ và nêu hiệu quả biểu đạt của chúng. (1 điểm)

Câu II (3,0 điểm):

Lòng yêu nước chân chính có thể trào lên như những cảm xúc bồng bột, những hành vi nhất thời, nhưng bao giờ cũng thuộc về nguồn tình cảm bền vững, gắn với những cống hiến suốt đời.

Hãy viết một bài văn ngắn (khoảng 600 từ) trình bày suy nghĩ của anh/chị về ý kiến trên.

Câu III (5,0 điểm):

Cảm nhận của anh/chị về hai nhân vật Chiến và Việt trong truyện ngắn Những đứa con trong gia đình của Nguyễn Thi (sách Ngữ văn 12).

BÀI GIẢI GỢI Ý

Câu I:

Mưa đổ bụi êm êm trên bến vắng,

Đò biếng lười nằm mặc nước sông trôi;

Quán tranh đứng im lìm trong vắng lặng

Bên chòm xoan hoa tím rụng tơi bời.

Ngoài đường đê cỏ non tràn biếc cỏ,

Đàn sáo đen sà xuống mổ vu vơ;

Mấy cánh bướm rập rờn trôi trước gió,

Những trâu bò thong thả cúi ăn mưa.

1. Cảnh xuân trong đoạn thơ được miêu tả bằng những hình ảnh thiên nhiên nổi bật : mưa đổ bụi trên bến vắng, con đò biếng lười, quán tranh đứng im lìm, chòm xoan hoa tím rụng tơi bời, cỏ non tràn trên đường đê, đàn sáo mổ vu vơ, cánh bướm rập rờn, trâu bò thong thả cúi ăn mưa.

2. Cảnh xuân trong đoạn thơ cho thấy sở trường miêu tả cảnh sắc nông thôn, gợi được không khí và nhịp sống đồng quê miền Bắc. Từ đó thể hiện tình yêu thiên nhiên, yêu quê hương sâu sắc của tác giả.

3. Những từ láy được sử dụng trong đoạn thơ : êm êm, im lìm, vắng lặng, tơi bời, vu vơ, rập rờn, thong thả. Hiệu quả biểu đạt của các từ láy: góp phần thể hiện vẻ đẹp của cảnh xuân đẹp đẽ, thơ mộng ở miền quê Bắc Bộ. Đoạn thơ giàu sức tạo hình và biểu cảm, hình ảnh thơ sinh động. Những từ láy đã đưa những hình ảnh thơ mộng vào lòng người một cách rất tự nhiên.

Câu II:

Đây là câu nghị luận xã hội yêu cầu thí sinh trình bày suy nghĩ của mình về lòng yêu nước chân chính trong một văn bản có độ dài 600 từ. Thí sinh cần đáp ứng đúng những yêu cầu nói trên. Thí sinh có thể triển khai bài viết theo những hướng cụ thể khác nhau. Sau đây là một gợi ý:

-Yêu nước là một trong những tình cảm lớn, cao quý ở con người. Nó có ý nghĩa và tác dụng ra sao? Có quan niệm cho rằng: “Lòng yêu nước chân chính có thể trào lên như những xúc cảm bồng bột, những hành vi nhất thời, nhưng bao giờ cũng thuộc về nguồn tình cảm bền vững, gắn với những cống hiến suốt đời”. Chúng ta nghĩ gì về ý kiến này.

-Yêu nước là yêu quê hương đất nước, yêu cảnh vật, con người, truyền thống, mọi mặt của đất nước quê hương. Yêu nước chân chính là tình yêu sáng suốt của một người hiểu rõ ưu điểm cũng như hạn chế của đất nước mình. Tình yêu đó gắn liền với ý thức về chủ quyền chính đáng của dân tộc mình, gắn liền với ý thức về trách nhiệm của bản thân đối với đất nước. Yêu nước chân chính gắn liền với niềm tự hào về đất nước mình. Đồng thời cũng biết tôn trọng các quốc gia khác.

-Yêu nước chân chính là một sức mạnh tinh thần to lớn của con người, nó chính là nguồn gốc của tinh thần, thái độ sẵn sàng chiến đấu, hi sinh của con người cho nền độc lập, tự do và sự phát triển của tổ quốc. Trong những trường hợp đặc biệt, nhất là trong những giờ phút thử thách nghiêm trọng của sự tồn vong của tổ quốc, lòng yêu nước chân chính có thể trào lên với những xúc cảm bồng bột, mãnh liệt, những hành vi nhất thời, đột xuất. Nó tạo thành một làn sóng vô biên sẵn sàng nhận chìm kẻ cướp nước và bán nước. Lịch sử cũng đã từng chứng kiến hành động bộc phát mãnh liệt của Trần Quốc Toản (bóp nát quả cam khi không được dự hội nghị Bình Than để bàn việc đánh giặc cứu nước), của toàn dân Đại Việt khi thích vào người hai chữ “Sát Thát”.

-Nhiều hành vi bộc phát chỉ là phản ứng nhất thời, bạo phát bạo tàn. Tình cảm yêu nước chân chính, cho dẫu có lúc là cảm xúc bồng bột, hành vi nhất thời, nhưng không phải là thứ tình cảm nông nổi, thoáng qua, nó là một nguồn tình cảm bền vững, có sức mạnh thôi thúc con người cống hiến suốt đời. Thật vậy, nhân dân Việt Nam đã từng trải qua thời gian dài bị ngoại bang xâm lược, đô hộ, thậm chí có lúc còn bị kẻ thù cố tình đồng hóa để tiêu diệt. Nhưng nhân dân Việt Nam đã liên tục vùng dậy, chiến đấu để giải phóng đất nước giành lấy độc lập tự do cho tổ quốc. Có được kì tích đó chính là ở sức mạnh của lòng yêu nước chân chính, của ý thức về chủ quyền thiêng liêng của đất nước. Cũng chính lòng yêu nước chân chính đó đã là nguồn sức mạnh thôi thúc tinh thần chiến đấu và hi sinh của biết bao nhà cách mạng Việt Nam như Phan Bội Châu, Hồ Chí Minh…

-Mọi người cần nhận thức được sức mạnh và ý nghĩa to lớn của lòng yêu nước chân chính, cần phát huy nó trong cuộc sống. Trong giai đoạn hòa bình, học tập, lao động tích cực để có nhiều cống hiến vào công cuộc xây dựng đất nước. Còn trong hoàn cảnh đặc biệt, đất nước có chiến tranh, bị ngoại xâm, cần biết quyết tử cho tổ quốc quyết sinh. Tuy nhiên, cần phân biệt lòng yêu nước chân chính với thái độ tự ti dân tộc, với thái độ tự tôn, sô-vanh nước lớn; cần tránh hành vi bộc phát theo kiểu thiếu ý thức, gây hại cho uy tín và danh dự quốc gia.

Câu III: Cảm nhận về chị em Chiến và Việt trong tác phẩm Những đứa con trong gia đình của Nguyễn Thi

MỞ BÀI

_ Giới thiệu tác giả.

_ Giới thiệu tác phẩm.

_ Giới thiệu hai nhân vật Chiến và Việt.

THÂN BÀI

1. Điểm giống nhau ở hai chị em:

_ Đây là hai chị em ruột sinh ra và lớn lên trong cùng một gia đình nông dân Nam Bộ có truyền thống cách mạng, tính cách của họ có nhiều nét tương đồng. Cả hai chị em đều trẻ trung, hồn nhiên, ngây thơ và đều được thừa hưởng những đức tính, những truyền thống quý báu của thế hệ đi trước: giàu tình yêu thương, gắn bó với quê hương, gia đình, trung thành với cách mạng. Họ còn giống nhau ở lòng căm thù giặc sâu sắc, luôn khao khát cầm súng chiến đấu để trả thù cho ba má. Họ gan góc, dũng cảm và hoàn toàn xứng đáng với niềm hi vọng, niềm tin của những người đi trước.

_ Chiến và Việt đã trở thành người đại diện cho cả một lớp người, một thế hệ của thời đại mình. Họ là khúc sông tiếp nối trong một dòng sông truyền thống, khúc sông ấy sẽ hòa vào biển lớn của đất nước và còn ra ngoài đất nước.
2. Điểm khác nhau:
Tác giả đã xây dựng hình tượng Chiến và Việt với những cá tính riêng, sinh động, không thể trộn lẫn. Chính những nét đẹp riêng biệt này đã mang lại sức sống nội tại cho nhân vật.
a.Nhân vật Chiến
_ Chiến là một cô gái mới lớn, hồn nhiên:

+ Chưa đầy hai mươi tuổi, còn tranh nhau với em công bắt ếch, công bắn tàu giặc, tranh đi bộ đội.

+ Khi đi bộ đội, Chiến vẫn mang theo trong túi một mảnh gương nhỏ.

+ Chính những nét tính cách trẻ trung này khiến ta có cảm giác nhân vật rất sống động và được khắc họa với vẻ đẹp đầy nữ tính.
_ Chiến là người chị đảm đang, tháo vát.

+ Là chị lớn trong một gia đình ba má mất sớm, chịu nhiều đau thương mất mát nên Chiến già dặn, trưởng thành hơn so với lứa tuổi. Cô đảm đang, tháo vát, giàu đức hi sinh. Cô yêu thương, săn sóc, che chở, nhường nhịn em (bắt ếch, bắn tàu).

+ Cô không nhường em việc đi bộ đội nhưng hành động ấy cũng biểu lộ tấm lòng yêu thương của người chị.

+  Cô lo toan chu đáo công việc gia đình. Trước khi lên đường nhập ngũ, Chiến thu xếp việc nhà trọn vẹn, từ việc lớn như nhà cửa ruộng vườn đến việc nhỏ như nồi lu chén dĩa; từ việc của người còn sống “gửi thằng Út em qua nhà chú Năm”, viết thư cho chị Hai,  đến việc của người đã chết – gởi bàn thờ, tiền giỗ ba má. Cô tính toán đâu ra đó tới mức chú Năm phải thốt lên: “Việc nhà nó thu được gọn thì việc nước nó mở được rộng”, còn Việt thì vô cùng kính phục chị, thấy chị “giống in như má vậy”.
_ Chiến còn thừa hưởng cả bản lĩnh gan góc, dũng cảm của má. Lúc lên đường nhập ngũ, Chiến thể hiện ý chí sắt đá của mình bằng một câu nói quyết liệt như một lời thề thiêng liêng: “Nếu giặc còn thì tao mất, vậy à”. Trong lời thề đó có sự kết tinh của truyền thống cách mạng được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác trong gia đình.

_ Chiến không chỉ là bằng chứng cho sự hồi sinh của người mẹ mà còn là hiện thân cho vẻ đẹp của người phụ nữ Nam Bộ: “Anh hùng, bất  khuất, trung hậu, đảm đang”. Sự gắn bó với Nam Bộ kết hợp cùng ngòi bút cá thể hóa nhân vật đã đem đến cho những trang văn của Nguyễn Thi một sự hấp dẫn đặc biệt.
b.Nhân vật Việt
_ Việt có những nét dễ mến của cậu con trai mới lớn vô tư, tính tình còn trẻ con, hồn nhiên, hiếu động :

+ Việt chỉ kém chị một tuổi nhưng là con trai nên tính cách của Việt còn rất trẻ con, hiếu thắng. Việt luôn tranh giành với chị từ việc đi bắt ếch, việc bắn tàu giặc trên sông Định Thủy đến việc đi bộ đội. Khi Chiến nói Việt còn nhỏ, ở nhà phụ với chú Năm, qua năm hãy đi bộ đội, Việt “đá trái dừa rụng xuống mương cái đùng” để tỏ thái độ bực bội.

+ Việt rất thích đi câu cá, bắn chim, đến khi đi bộ đội “cái ná thun vẫn còn nằm gọn trong túi áo” dù đã được trang bị vũ khí. Mặc dù rất thương chị, song hồn nhiên và vô tâm nên Việt phó mặc tất cả việc nhà cho chị. Khi hai chị em sắp sửa lên đường đi chiến đấu, chị lo lắng việc nhà bao nhiêu thì em vô tư, náo nức, sung sướng bấy nhiêu. Trong lúc chị Chiến lo thu xếp trả ruộng, gửi em, gửi nhà, gửi bàn thờ ba má… thì Việt chỉ vô tư “lăn ra ván cười khì khì”. Đáp lại những lời bàn tính của chị, Việt chỉ biết “ừ à” cho qua chuyện, thậm chí còn chụp đom đóm để nghịch và“ngủ quên lúc nào không biết”.

+ Cách chú thương chị càng thể hiện rõ sự trẻ con. Chú “giấu chị như giấu của riêng” vì sợ anh em trong đơn vị tán tỉnh mất chị.

+ Thậm chí đến lúc ra trận, cậu vẫn cứ hồn nhiên, trẻ con. Khi bị thương nặng, bị thất lạc đồng đội, nằm lại một mình ở chiến trường, Việt không sợ chết, không sợ giặc, chỉ sợ bóng tối và sợ “con ma cụt đầu”. Đến lúc đồng đội tìm được, Việt vừa khóc vừa cười giống hệt như thằng Út em. Việt là hình ảnh sinh động của thế hệ trẻ Việt Nam trong những năm kháng chiến chống Mỹ ác liệt.
_ Việt còn là chàng trai giàu tình yêu thương và rất gắn bó với gia đình. Qua dòng hồi tưởng đứt khúc của Việt khi bị thương, hình ảnh má, chị Chiến, chú Năm... hiện lên rất sắc nét. Hình ảnh má gắn liền với việc “xoa đầu, đánh thức Việt dậy, lấy xoong cơm đi làm đồng để dưới xuồng lên cho Việt ăn”. Hình ảnh chú Năm gắn liền với giọng hò lúc vui cũng như lúc buồn, với cuốn sổ gia đình, gắn liền với lời dặn dò hai chị em trong ngày nhập ngũ “thù cha mẹ chưa trả mà bỏ về là chú chặt đầu”.

+ Còn chị Chiến hiện lên trong nỗi nhớ của Việt với tất cả đặc điểm của người mẹ từ vóc dáng, cách nói, cách thu xếp việc nhà cho đến cách nhường nhịn em: “Phải chị thở dài rồi kêu thằng Út đậy đi đái nữa thì giống hệt như má vậy”. Tình thương yêu của Việt đối với người thân là vô bờ bến. Đó cũng chính là động lực giúp Việt cầm súng đánh giặc trả thù nhà và cầm cự với những vết thương để tồn tại.
_ Việt cũng thật chững chạc trong tư thế của người chiến sĩ trẻ mang phẩm chất anh hùng :

+ Sinh ra trong một gia đình có truyền thống cách mạng, Việt thừa hưởng dòng máu của những con người gan góc, không khuất phục trước sức mạnh bạo tàn của giặc từ thời chống Pháp đến chống Mĩ. Khi còn ở nhà, chú và chị Chiến đã lập chiến công bắn tàu giặc. Chú tình nguyện nhập ngũ khi chưa tròn mười tám tuổi với mong muốn được chiến đấu với tất cả sức mạnh thể chất và tinh thần. Khi chị ngăn Việt đi tòng quân, chú đã cãi lại “bộ mình chị biết đi trả thù à?”. Lúc nghe chị nhắc lời dặn dò của chú Năm, Việt bắt bẻ “Chị có bị chặt đầu thì chặt chớ chừng nào tôi mới bị”.  
+ Trong chiến đấu, phẩm chất anh hùng của Việt càng bộc lộ rõ rệt. Ngay trận đánh đầu tiên, chú đã dùng thủ pháo bắn được một xe bọc thép của giặc nhưng sau đó bị thương nặng, hai mắt không nhìn thấy gì, toàn thân đau đớn và rỉ máu, mười ngón tay chỉ còn ngón cái nhúc nhích được, ngất đi tỉnh lại nhiều lần.  Kiệt sức vì đói khát, Việt vẫn ở trong tư thế sẵn sàng chiến đấu, ngón cái vẫn đặt trên cò súng với quyết tâm “Tao sẽ chờ  mày! Trên trời có mày, dưới đất có mày, cả khu rừng này còn có mình tao. Mày có bắn tao thì tao cũng bắn được mày”.
_ Với ngôn ngữ đậm chất Nam Bộ, cách chọn lọc chi tiết về hành động, lời nói, phát huy tối đa hình thức độc thoại nội tâm, Nguyễn Thi đã làm nổi bật chân dung vừa trẻ con vừa chững chạc của Việt một cách chân thực và cảm động. Đây là một con người cụ thể đồng thời cũng là điển hình cho tuổi trẻ Nam Bộ.

3.Ý nghĩa của hình tượng: Tóm lại, Chiến và Việt, mỗi nhân vật của truyện Những đứa con trong gia đình đều có một gương mặt riêng, một cá tính riêng, mỗi người có những nét đáng yêu đáng mến khác nhau. Tuy nhiên, hai chị em đều mang vẻ đẹp của những người dân Nam Bộ thẳng thắn, bộc trực, giàu tình nghĩa, yêu nước, căm thù giặc sâu sắc, trung thành với cách mạng, vô cùng dũng cảm. Họ chính là những điển hình cho phẩm chất anh hùng cách mạng của thanh niên thời chống Mĩ cứu nước.

KẾT LUẬN
_ Nguyễn Thi đã thực sự thành công khi khắc họa tính cách của hai nhân vật này. Những chi tiết chân thực và ngôn ngữ mang tính cá thể hóa rất cao đã mang lại cho các nhân vật sức sống nội tại bền vững.

_ Những nét đẹp chung gợi ra tầm vóc của một thế hệ, một lớp người. Còn những cá tính riêng mang lại vẻ đẹp sinh động cho hình tượng nhân vật.

_ Từ những điểm giống và khác nhau của Chiến và Việt, nhà văn đã dựng lên một bức tranh sinh động, đa dạng về sự trưởng thành nhanh chóng của thế hệ trẻ Việt Nam trong thời đại chống Mĩ. Nguyễn Thi đã góp cho văn xuôi cách mạng những gương mặt mới mẻ, độc đáo.

Hồ Kỳ Thuận, Lý Tú Anh, Nguyễn Thị Mai