Thi trắc nghiệm: Môn Lịch sử sẽ mất vai trò, vị thể

Buổi thảo luận nhóm môn lịch sử của học sinh lớp 12A4 Trường THPT Lê Quý Đôn (Q.3, TP.HCM) - Ảnh: NHƯ HÙNG

Nếu thi trắc nghiệm thì vai trò, vị thế môn lịch sử sẽ tiếp tục giảm mạnh.

Khi đó lịch sử chỉ là một mớ kiến thức được nhồi nhét trong đầu học sinh để thi cử chứ chẳng để làm gì!

Với tầm quan trọng của mình, lịch sử là môn xã hội bắt buộc trong giáo dục phổ thông với mọi quốc gia.

Việt Nam là một đất nước có nền văn hiến từ lâu đời, có truyền thống lịch sử hào hùng thì cần phải biết lấy lịch sử làm “điểm tựa”, làm “bệ phóng” cho sự vươn lên của dân tộc.

Bởi giáo dục lịch sử là giáo dục về văn hóa, truyền thống, lòng yêu nước và niềm tự hào dân tộc; là giáo dục cốt cách con người Việt Nam; giáo dục lòng khoan dung, vị tha, yêu nước thương nòi; biết trân quý máu xương của cha ông... để ra sức học tập, rèn luyện, góp phần xây dựng quê hương, đất nước giàu mạnh.

Đó chính là vai trò, vị thế của môn lịch sử. Đáng tiếc là những năm qua vai trò, vị thế của môn lịch sử bị sụt giảm khi tình trạng dạy và học môn này có nhiều bất ổn khiến dư luận lo lắng. Ai cũng mong muốn môn lịch sử sớm trở lại và phát huy vai trò, vị thế của mình.

Thế nhưng, mới đây Bộ GD-ĐT vừa công bố phương án thi THPT quốc gia năm 2017 khiến hi vọng đó tắt ngấm khi môn sử được thi theo hình thức trắc nghiệm.

Nếu thi trắc nghiệm thì lịch sử sẽ trở nên khô khan, nhạt nhẽo, bởi trắc nghiệm đơn thuần chỉ là biết rồi lựa chọn chứ không hề có sự phân tích, lập luận, không thể thấy sự gian khổ, hi sinh, cũng không thể thấy sự sục sôi của lòng yêu nước...

Tôi lấy ví dụ khi ra câu hỏi về chiến thắng Điện Biên Phủ năm 1954 sẽ có thể ra như sau: Chiến dịch lịch sử Điện Biên Phủ diễn ra trong thời gian bao nhiêu ngày? A: 54 ngày; B: 55 ngày; C: 56 ngày; D: 57 ngày...

Như vậy học sinh chỉ cần nắm kiến thức 56 ngày và chọn đáp án C mà không cần quan tâm chiến dịch Điện Biên Phủ là kết tinh của tinh hoa trí tuệ Việt Nam khi đối đầu với tướng tài nhất của nước Pháp lúc bấy giờ là Henri Navarre - tổng chỉ huy quân đội Pháp ở Đông Dương 1953-1954, bên cạnh ông ta là bộ phận cố vấn quân sự Hoa Kỳ; là thành quả của 56 ngày đêm khoét núi, ngủ hầm, mưa dầm, cơm vắt, máu trộn bùn non, gan không núng chí không mòn... Để từ đó học sinh cảm thấy tự hào về chiến thắng vẻ vang gây chấn động địa cầu này.

Và như vậy thì học sinh làm sao hiểu cặn kẽ để rút ra nguyên nhân thắng lợi, ý nghĩa lịch sử và bài học kinh nghiệm của cuộc kháng chiến chống Pháp... từ đó rút ra bài học cho mình trong cuộc sống.

Rõ ràng nếu thi trắc nghiệm thì học sinh chỉ lo đối phó để thi bằng cách đọc các bộ đề có đáp án là xong, học sinh sẽ không thích giáo viên phải phân tích mất thời gian.

Lịch sử trở nên đơn giản, khô khan, nhạt nhẽo. Khi đó, lịch sử làm sao thành “bó đuốc soi đường” qua việc rút ra các bài học lịch sử quý báu?

Khi đó, làm sao truyền cho học sinh tình yêu quê hương đất nước, lòng tự hào về những chiến công? Khi đó, lịch sử chỉ là một mớ kiến thức được nhồi nhét trong đầu học sinh để thi cử chứ chẳng để làm gì!

Vì vậy, tôi cho rằng môn lịch sử phải thi tự luận thì mới phát huy được năng lực của người học, phát huy vai trò, vị thế của môn học xã hội được coi là rất quan trọng trong nền giáo dục phổ thông của mọi quốc gia.

Còn đâu là đặc trưng dạy học môn lịch sử

Lâu nay chúng ta nói nhiều về tình hình dạy học môn lịch sử, nhất là nói về tác dụng của môn lịch sử trong việc giáo dục truyền thống dân tộc, giáo dục lòng tự hào và lòng yêu nước cho học sinh.

Tuy nhiên, quyết định của Bộ GD-ĐT về thi trắc nghiệm môn lịch sử, nằm trong môn thi tự chọn khoa học xã hội, e rằng sẽ gây tác dụng ngược lại.

Theo chúng tôi, qua thực tế giảng dạy nhiều năm môn phương pháp giảng dạy lịch sử thì cách thi sẽ ảnh hưởng rất lớn đến cách dạy và học, đặc biệt là môn lịch sử, nhất là trong tình hình dạy học hiện nay.

Thi tự luận sẽ có cách học khác thi trắc nghiệm. Nhiều người cho rằng môn lịch sử chủ yếu đòi hỏi học sinh nhớ các sự kiện, hiện tượng lịch sử. Cũng đúng một phần. Nhưng cái quan trọng nhất trong dạy học lịch sử là tạo cho học sinh những biểu tượng lịch sử.

Đó là những hình ảnh sinh động về các sự kiện, hiện tượng, nhân vật lịch sử (hình ảnh một cuộc biểu tình của quần chúng cách mạng, một trận đánh, chân dung một nhân vật lịch sử...).

Những biểu tượng này sẽ có tác dụng rất lớn trong việc phát triển tư duy hình tượng, giáo dục lòng yêu nước, tự hào dân tộc cho học sinh.

Sự hấp dẫn của môn lịch sử cũng chính là yếu tố này. Và để tạo được các biểu tượng này, giáo viên phải sử dụng các phương pháp dạy học đặc trưng của môn lịch sử như tường thuật, miêu tả, trực quan và các hình thức ngoại khóa sinh động.

Theo phản ánh của báo Tuổi Trẻ, trong thời gian qua đã có rất nhiều giáo viên tìm tòi những cách dạy để hấp dẫn học sinh khi học môn lịch sử.

Nếu thi trắc nghiệm mà lại là môn tự chọn, giáo viên và học sinh sẽ chú trọng đến việc ghi nhớ, trả lời các câu hỏi, giáo viên có thể sẽ lược bớt các phương pháp đặc trưng của bộ môn làm ảnh hưởng đến tư duy hình tượng của học sinh cũng như những hậu quả khác và môn lịch sử chỉ còn lại những sự kiện, hiện tượng lịch sử khô khan...